ترجمه کتاب المواعظ شیخ صدوق ( ترجمه عطاردى)
پرمطلب: آقاى عزیز اللّه عطاردى ترجمه المواعظ شیخ صدوق را براى استفاده دوستان اهل بیتعلیهالسلام به انجام رسانیده است.
در این کتاب سخنان و مواعظ نبى اکرم و اهل بیتعلیهالسلام جمعآورى شده تا مردم در امور دین و دنیاى خود بکار بندند و از زندگى خود لذت ببرند.
نگاهى به ترجمه: ترجمه خوب به ترجمهاى اطلاق مىشود که داراى دو ویژگى اساسى باشد ۱) دقت در برگردان عبارت از مبداء به مقصد و رعایت دقیق امانت ۲) روان و خوشخوان بودن متن مقصد. کمتر ترجمهاى را مىتوان یافت که این دو ویژگى را بطور کامل و دقیق داشته باشد به نظر میرسد ترجمه حاضر در این زمینه توفیق نسبى پیدا کرده است. به برخى از مزایاى این ترجمه در دو حوزه شکلى و معنایى مىپردازیم. از لحاظ شکلى: الف) آوردن متن عربى و فارسى در یک صفحه که باعث کمحجم شدن کتاب و تطبیق آسان متن فارسى و عربى ب) انتخاب قلم متناسب که خواندن آن را کاملا تسهیل کرده است ج) ارائه فهرست مختصر کامل. در حوزه محتوا: الف) دقت در انتقال محتواى مبدا به مقصد که توفیق خوبى به دنبال آورده است ب) بهرهگیرى از سبک و قلم بسیار روان و قابل فهم ج) بهرهگیرى از ادبیات نوین در به کار گرفتن معادلها. باتوجه به مزایایى که براى این ترجمه ذکر نمودیم اگر مترجم نکاتى دیگرى را رعایت مىنمودند( از جمله رعایت دقیق امانت. مترجم بعضى از عباراتى را در متن ترجمه آوردهاند که براى روانى و سلیس بودن، فهم روایت و روشن نمودن فضاى آن مفید مىباشد ولى باید آنها را در پرانتز یا کروشه قرار میدادند.) مناسبتر بود.
به عنوان نمونه: یا على من لم یحسن وصیته عند موته کان نقصا فى مروته و لم یملک الشفاعه( صفحه ۳)« هرکسدر هنگام حدود وصیّت را مراعات نکند، و حقوق وراث را در نظر نگیرد، وصیّت خود را کامل انجام ندهد در مردانگى او نقص بوده است، و در روز قیامت به شفاعت ما نخواهد رسید.» جمله و حقوق وراث را در نظر نگیرد مطلبى است که اضافه شده و باید در کروشه قرار گیرد تا خواننده آنرا جزو متن حدیث نداند.
یا على من خاف الناس لسانه فهو من اهل النّار( صفحه ۴)« آن انسانى که جامعه از زبانش آرامشى نداشته باشد و مردم از شر زبانش در امان نباشند اینچنین آدمى از اهل آتش است.» جمله جامعه از زبانش آرامش نداشته باشند در متن عربى حدیث وجود ندارد در نتیجه باید آنرا در کروشه قرار داد.
یا على- فان خرجت بغیر اذنه لعنها الله و جبرئیل و میکائیل، و لا تعطى من بیت زوجها شیئا الاّ باذنه، و لا تبیت و زوجها علیها ساخط و ان کان ظالما لها( ص ۲۹)« و اگر از خانه بیرون رفت فرشتگان او را لعنت میکنند، و بدون اجازه شوهر از مال او چیزى به دیگران ندهد، و شوهرش را همواره از خود راضى نگهدارد». که ترجمه درست این بود که میفرمودند« خدا و فرشتگان جبرئیل و میکائیل او را لعنت مىکنند و جمله لا تبیت و زوجها علیها ساخط و ان کان ظالما لها اصلا ترجمه نشده و به جاى ترجمه این جمله، جمله شوهرش را همواره از خود راضى نگهدارد و آورد.
مترجمان معمولا پس از اتمام کار در مقدمه کتاب به معرفى کتاب و مؤلف و امور دیگر مىپردازند که مترجم و این کتاب یک مقدمه ۱۱ صفحهاى دارند که به چگونگى راهیابى اسلام و تاریخ آن در هندوستان سپس به نقش و جایگاه میر حامد حسین مؤلف عبقات الانوار در هندوستان و فرزندان ایشان مىپردازند. در آخر مقدمه مىآورند که در بررسى کتب کتابخانه ناصریه لکنهو با نسخهاى خطى از آثار شیخ صدوق که آنرا اللاّلى القوالى نامیده مواجه مىشوند و از آنجایى که در سیاهه آثار مرحوم شیخ حسین عنوانى مشاهده نمىشود و به جهت تشابه موضوع آن با نام کتاب المواعظ، وى این نسخه را باعنوان مواعظ ۱۴ معصوم چاپ مىکنند. ولى بررسى نسخهشناسان نشان میدهد که این کتاب همان نوادر من لا یحضره الفقیه است و ارتباطى با کتاب مفقود المواعظ شیخ صدوق( ره) ندارد.
نسخهشناسى:
نسخه حاضر با عنوان المواعظ توسط انتشارات مرتضوى چاپ گردیده است.
