کتاب فقاهت در تشیع
کتاب فقاهت در تشیع تالیف مرحوم آیت الله حاج سید محمد محسن حسینی طهرانی قدس الله نفسه الزکیه
فهرست مطالب
مقدمه
موضوع کتاب و سبب تألیف آن ….. ص : ۱۹
مدح علامه طهرانى از تقوا و ضمیر روشن آیه الله شیخ حسین حلى ….. ص : ۱۹
أعلمیت علامه شیخ حسین حلى از آیه الله سید محسن حکیم ….. ص : ۲۰
نقد روش متداول حوزه علمیه در طرح مباحث فقهى ….. ص : ۲۰
بخش اول: معنا و حقیقت زعامت و مرجعیت علىالاطلاق
تفاوت مقام اجتهاد با مرجعیت عامه ….. ص : ۲۳
حرمت تقلید مجتهد از مجتهد دیگرى ….. ص : ۲۳
تأثیر شرایط مختلف بر ادراکات فقیه و استنباط احکام ….. ص : ۲۴
علت عدم جواز تقلید از مجتهد میت ….. ص : ۲۴
عدم جواز نقل فتواى مجتهدى توسط مجتهد دیگر در مقام إفتاء ….. ص : ۲۵
حجیت ابدى کلام معصوم علیه السلام ….. ص : ۲۶
نقد قائلین به سهو و نسیان در کلام معصوم علیهالسلام ….. ص : ۲۶
خطبه امیرالمؤمنین علیه السلام در جاودانگى کلام معصوم علیه السلام ….. ص : ۲۶
عدم جواز إعلان مرجعیت به صرف وصول به اجتهاد مطلق ….. ص : ۲۷
تأثیر فتواى مجتهد در سعادت و سیر روحى افراد ….. ص : ۲۸
نگرش حکیمانه علامه طباطبائى در باب انتخاب مرجع تقلید ….. ص : ۲۹
نمونهاى از تأثیر فتواى مجتهد در کسب نورانیت حج ….. ص : ۲۹
خطرات ناشى از اهمال مجتهد در تشخیص تکالیف افراد ….. ص : ۳۱
اختلاف دیدگاه فقهاى اهل ظاهر با فقهاى اهل معرفت و شهود ….. ص : ۳۲
علت اساسى ایمان و اعتقاد مردم نسبت به انبیا و معصومین علیهمالسلام ….. ص : ۳۳
ارمغان مبارک تکنولوژى و فناورى جدید در ایجاد روح حقیقتجویى در نسل جوان ….. ص : ۳۴
فرمایش علامه طهرانى به آیه الله خمینى در لزوم صداقت در انقلاب ….. ص : ۳۵
هدف و نتیجه نهضت اسلامى در کلام علامه طهرانى ….. ص : ۳۶
بطلان نظریه«هدف، وسیله را توجیه مىکند!» ….. ص : ۳۷
انتظار و توقع مردم از متصدیان انقلاب ….. ص : ۳۸
فرمایش امام صادق علیهالسلام در لزوم تحقیق جهت شناخت و پذیرش دین ….. ص : ۳۹
عدم کفایت بیان احکام ظاهرى بهتنهایى در حل مشکلات امروزى ….. ص : ۳۹
اجتهاد واقعى یعنى وصول به حکمالله واقعى ….. ص : ۴۱
فقیه واقعى، عارف به جمیع حقایق کلام اهلبیت علیهمالسلام ….. ص : ۴۲
پیشنهاد علامه طهرانى به آیه الله خمینى نسبت به اعلان عفو عمومى پس از پیروزى انقلاب ….. ص : ۴۳
تفاوت ملاکات و مبادى احکام و تکالیف ….. ص : ۴۴
شرایط فقیه حقیقى و متصدى مقام فتوا در احادیث ائمه اطهار علیهم السلام ….. ص : ۴۵
تفاوت بیان احکام با تصدى مقام فتوا و مرجعیت عامه در روایات ….. ص : ۴۶
لزوم وجود طهارت سر در فقیه، و دشوارى تشخیص آن ….. ص : ۴۸
اعتراف بعضى از فقها به عدم وصول به مرتبه طهارت سر ….. ص : ۴۹
نمونههایى از رجوع اعاظم فقها به اولیاى الهى ….. ص : ۴۹
لزوم پیروى از علماى عظام در تکریم و تعظیم اولیاى الهى ….. ص : ۵۱
تفکیک بین مقام مرجعیت عامه و زعامت مسلمین و بین مسئله بیان احکام فقهى ….. ص : ۵۲
تفاوت تعابیر روایت ائمه علیهم السلام در باب زعامت عامه و در باب بیان احکام شرعى ….. ص : ۵۳
تبیین حقیقت مقام«امین خدا بر احکام الهى» ….. ص : ۵۶
آثار تجلى مقام«امانت» در نفس مجتهد ….. ص : ۵۷
تأثیر نقشههاى مزورانه دول اجنبى، در لواداران مشروطه ….. ص : ۵۷
علت اجتناب بزرگان معرفت از تصدى مرجعیت عامه ….. ص : ۵۹
تأیید مرجعیت عامه برخى از بزرگان، توسط امام زمان علیهالسلام ….. ص : ۵۹
عدم تأثیر تحصیل علوم ظاهرى در زدودن تمنیات نفس ….. ص : ۶۰
عمل نمودن آیه الله خویى بنا بر مصلحت دین(ت) ….. ص : ۶۰
لزوم اطاعت و انقیاد علما و مجتهدین و عموم مردم در برابر عالم ربانى ….. ص : ۶۱
علت عدم فهم دقیق روایات بیانکننده شرایط و خصوصیات مرجعیت عامه ….. ص : ۶۱
عدم امکان وصول به بینش شهودى با مطالعه و تحقیق ….. ص : ۶۲
تعابیر روایات در تفکیک بین مقام مرجعیت عامه با مقام بیان احکام شرعى ….. ص : ۶۴
تفاوت مرجعیت در زمان اهلبیت علیهمالسلام و زمان حاضر ….. ص : ۶۵
لزوم توجه توده مردم به خصوصیات و شرایط لازم براى انتخاب مرجع تقلید ….. ص : ۶۶
رجوع به فطرت، علت تحول بینش نسل حاضر ….. ص : ۶۶
حدیث نبوى در ارجاع دادن به قلب براى کشف صحیح از باطل ….. ص : ۶۷
بطلان عمل بر رسوم گذشتگان، در مقابل ادراکات فطرى ….. ص : ۶۷
تصدى امور اجتماعى مردم فقط بهوسیله علماء بالله و امینان بر احکام الهى ….. ص : ۶۸
خصوصیات عالم بالله و عارف بأمر الله ….. ص : ۶۹
بخش دوم: ملاکهاى تشخیص علماء بالله و مرجع تقلید عام
مسئولیت خطیر مجتهد در قبال پرسش از احکام شرعیه ….. ص : ۷۱
حریت و آزادى مجتهد حقیقى در بیان احکام شرع ….. ص : ۷۴
وظیفه مجتهد در دستگاه شریعت ….. ص : ۷۴
لزوم توجه مجتهد به حضور امام زمان در هنگام فتوادادن ….. ص : ۷۵
شرط اساسى پذیرش مردم نسبت به احکام و فتاواى مجتهد ….. ص : ۷۵
لزوم اطلاع و إشراف مجتهد به مبانى فلسفى و عرفان نظرى ….. ص : ۷۵
اهمیت توجه مجتهد به میزان پذیرش افراد در قبال امور شرعى ….. ص : ۷۶
علت اختلاف ظاهرى بسیارى از روایات ….. ص : ۷۸
حرکت انسان به سوى عالم قدس، فلسفه تشریع احکام ….. ص : ۷۸
برخى نواقص موجود در رسالههاى عملیه کنونى ….. ص : ۷۹
ارشاد و تربیت دیگران در عین حفظ مقام عبودیت خویشتن ….. ص : ۸۰
لزوم تقابل مجتهد با إغوا و فتنهگرى اطرافیان ….. ص : ۸۰
وجوب اطلاع مجتهد از مسائل زمان و عملکرد دول خارجى ….. ص : ۸۱
لزوم استفاده از عقل جمعى و مشورت عمومى توسط مجتهد ….. ص : ۸۱
نمونههایى از اشتباهات فقها در احکام صادره ….. ص : ۸۲
لزوم تحقیق و تفحص نسبت به فتواى مجتهد در موضوعات شرعیه ….. ص : ۸۳
تفاوت اساسى کلام امام معصوم و کلام مجتهد ظاهرى ….. ص : ۸۳
نقد نظریه لزوم عمل به فتواى مجتهد بدون توجه به صحت و سقم آن ….. ص : ۸۴
داستان على بن یقطین و دستور عجیب امام کاظم علیهالسلام ….. ص : ۸۵
معناى جاودانگى کلام امام علیهالسلام ….. ص : ۸۵
امام زمان علیهالسلام تنها لوادار و قیم مکتب تشیع ….. ص : ۸۶
مضرات انعزال فقهى مجتهدین، و عدم اطلاع از نظرات یکدیگر ….. ص : ۸۶
وجوب رجوع مجتهد به اهل خبره در تشخیص موضوعات احکام ….. ص : ۸۷
شیوه عملکرد مجتهد در مسائل بینالمللى ….. ص : ۸۸
لزوم توجه مجتهد به عمومیت خطاب تشریع بین تمام مکلفین ….. ص : ۸۸
فصل اول: شاخصهاى اجتهاد و استنباط
شاخص اول: اطلاع بر تاریخ اسلام و چهارده معصوم علیهمالسلام ….. ص : ۹۳
نقش تاریخ در پیدا کردن شیوههاى عملى در مبانى فقهى و سرایت آن به أعصار و أزمان بعد ….. ص : ۹۳
توصیه امیرالمؤمنین علیهالسلام به سیر نمودن در دیار و آثار گذشتگان و استفاده از تجارب آنان ….. ص : ۹۴
آشنایى با کلمات ائمه علیهمالسلام و کیفیت ارتباط ایشان با سایر افراد ….. ص : ۹۵
استفاده صحیح و غیر گزینشى و انتخابى از قضایاى تاریخى ….. ص : ۹۶
مراجعه به تاریخ و کتب اهل تسنن ….. ص : ۹۶
اطلاع بر کیفیت معاشرت و مراوده ائمه علیهمالسلام با حکام و امراء جور ….. ص : ۹۶
توجه به تطبیقات و تحقق عینى روایات فقهیه و کیفیت رفتار امام علیه السلام در برخورد با مصادیق مختلف ….. ص : ۹۷
التزام و تقید ائمه علیهم السلام به کلمات و تصرفات خویش ….. ص : ۹۸
مصادیقى براى وجود عینى و حقیقت خارجى فقه و شریعت ….. ص : ۹۸
ادراک صحیح از زمان و مقتضیات آن ….. ص : ۱۰۰
شاخص دوم: توجه به عواقب و تبعات احکام و فتاواى صادره ….. ص : ۱۰۱
کلام صدرالمتألهین درباره وحدت نفس ناطقه با جمیع موجودات عالم هستى(ت) ….. ص : ۱۰۲
عدم جواز تصدى فتوا و اصدار حکم براى غیر واصل به مرتبه یقین(ت) ….. ص : ۱۰۳
اطلاع بر آثار تکوینى و تشریعى تکالیف و احکام ….. ص : ۱۰۳
لزوم پیشگام بودن مجتهد در عمل به تکالیف و فتاوا ….. ص : ۱۰۴
توجه به اثر خاص هر تکلیف در تکامل و ترقى نفس مکلف ….. ص : ۱۰۶
شاخص سوم: نصبالعین قرار دادن رضاى پروردگار در همه تصرفات و احکام ….. ص : ۱۰۶
عدم جواز القاء مخاطب در حکم خلاف شرع با بیان فتواى غیر ….. ص : ۱۰۷
استحکام و متانت در ابلاغ رأى و نظر خویش ….. ص : ۱۰۷
مصادیقى براى صلابت و استحکام در ابلاغ رأى و فتوا به حرمت معاملات ربوى(ت) ….. ص : ۱۰۷
رشد دادن نفوس به سوى عالم قرب ….. ص : ۱۰۹
احساس حضور امام زمان عجل الله تعالى فرجه الشریف در جوار خویش ….. ص : ۱۰۹
شاخص چهارم: تشخیص صحیح موضوعات در ترتب تکالیف با مراجعه به کارشناسان و متخصصان ….. ص : ۱۱۰
عدم جواز تشریح و کالبدشکافى بیمار در صورت ازکارافتادن مغز ….. ص : ۱۱۰
فحص و پیگیرى سخن تمامى متخصصین خبیر به عنوان مهمترین شاخصه ….. ص : ۱۱۲
شاخص پنجم: توجه به محوریت حقیقت ربطیه بین عبد و مولا در همه احکام و تکالیف ….. ص : ۱۱۲
شاخص ششم: وضوح و صراحت فتوا ….. ص : ۱۱۳
پرهیز از احتیاطهاى بلاطائل در مقام حکم و فتوا ….. ص : ۱۱۳
وجوب احتیاط در أعراض و دماء و اموال ….. ص : ۱۱۳
شاخص هفتم: تحصیل نور و اشراق براى فهم و ادراک شریعت ….. ص : ۱۱۵
شاخص هشتم: توجه و احاطه تام به تمامى روایات و حکایات وارده در باب فقه، اخلاق، توحید و… ….. ص : ۱۱۶
توجه به وجوه و ساحتهاى مختلف قرآن و کلمات معصومین علیهمالسلام ….. ص : ۱۱۷
اعتقاد سست و بىمایه و مطرود برخى از متصدیان فتوا و حکم ….. ص : ۱۱۸
تفاوت فاحش بین عرفاى بالله با سایرین در مراتب قرب و تجرد ….. ص : ۱۱۸
شاخص نهم: تحقیق و تدقیق در مبانى فلسفه و عرفان اسلامى ….. ص : ۱۱۹
شاخص دهم: اطلاع و احاطه کافى بر فقه اهل سنت و سایر ادیان ….. ص : ۱۲۰
شاخص یازدهم: آگاهى از مسائل و حوادث عصر خویش و فتنههاى دشمن ….. ص : ۱۲۱
واقعه مشروطیت نمونه بارزى براى ملعبه دست أبالسه و شیاطین شدن افراد غیر مطلع(ت) ….. ص : ۱۲۱
شاخص دوازدهم: مراجعه مستقیم و خالىالذهن به کتاب الهى و سنت اهلبیت علیهمالسلام ….. ص : ۱۲۳
عدم جواز ترتیب اثر بر ادعاى اجماع ….. ص : ۱۲۳
توجه به جائز الخطاء و الزلل بودن غیر معصومین علیهمالسلام ….. ص : ۱۲۴
اشتباه بودن تأسیس اصل بدوا، پیش از پرداختن به منابع و مدارک اجتهاد ….. ص : ۱۲۴
آیهالله بروجردى:«بزرگوارى فقها، مانع از مطالعه و تحقیق طلاب نشود!» ….. ص : ۱۲۵
امام علیهالسلام یگانه ناموس عالم تکوین و تشریع ….. ص : ۱۲۶
عدم جواز تقلید از مجتهد در صورت احراز خطاى وى ….. ص : ۱۲۷
اهمیت دستیابى صحیح مرجع تقلید به موضوعات احکام ….. ص : ۱۲۷
طریقیت حکم مجتهد و موضوعیت حکم امام علیهالسلام ….. ص : ۱۲۹
بحثى در جواز رجوع مقلد به دو یا چند مجتهد ….. ص : ۱۲۹
شاخص سیزدهم: اجتهاد در ادبیات و فنون لغت عرب، منطق، کلام و فلسفه ….. ص : ۱۳۱
شاخص چهاردهم: اطلاع کافى بر سرگذشت فقهاى شاخصین و اولیاى الهى ….. ص : ۱۳۲
شاخص پانزدهم: وجوب اعلان و ابلاغ صریح فتوا در صورت إشاعه فتواى خلاف ….. ص : ۱۳۳
شاخص شانزدهم: رعایت ادب و احترام نسبت به بزرگان ….. ص : ۱۳۵
الزام مکتب اهل بیت بر تبعیت از منطق و ادب و پرهیز از هزلگویى و بىادبى ….. ص : ۱۳۷
شاخص هفدهم: لزوم مطابقت قول و فعل مجتهد با مبانى و قوانین شریعت ….. ص : ۱۳۷
شاخص هجدهم: اعتقاد پدرى و شفقت نسبت به همه اقشار جامعه ….. ص : ۱۳۸
شاخص نوزدهم: توجه به اختلاف نفوس در پذیرش و تلقى احکام ….. ص : ۱۳۹
پرهیز مجتهد از اعترافگیرى از مجرمان ….. ص : ۱۴۰
توجه به شرایط غیریکسان زیستى و تربیتى افراد در تلقى شریعت و مبانى دین ….. ص : ۱۴۰
شاخص بیستم: ارائه ذهنیتى صحیح و زیبا از شریعت رسول اکرم، براى ارتقاء فرهنگ عمومى ….. ص : ۱۴۱
بالا بردن سطح فرهنگ عمومى در حیطه تخصص خود ….. ص : ۱۴۱
شاخص بیست و یکم: عدم اکتفاء به بیان احکام الزامیه ….. ص : ۱۴۱
سوق دادن روح و جان مکلف به سوى ادراک حقایق دینى و لذت عبور از عوالم نفس و توهمات ….. ص : ۱۴۲
فصل دوم: شاخصهاى مرجعیت و زعامت
فرق اساسى و عمده مقام اجتهاد با مرجعیت و زعامت دینى ….. ص : ۱۴۷
مرجعیت یعنى تحمل تبعات و عواقب تقلید مقلدین ….. ص : ۱۴۸
استنکاف و عدم پذیرش حاج سید احمد کربلایى از تصدى مقام مرجعیت ….. ص : ۱۴۸
مرجعیت یعنى مسئولیت أعراض و اموال و دماء مسلمین ….. ص : ۱۴۸
انحصار تصدى مرجعیت به تأیید و تصویب صاحب مقام ولایت کلیه الهیه ….. ص : ۱۴۹
استنکاف برخى فقها و علما از پذیرش مقام زعامت و مرجعیت ….. ص : ۱۴۹
شاخص اول: دارا بودن نور باطن و کیاست و زیرکى ….. ص : ۱۵۰
اطلاع مرحوم علامه طهرانى نسبت به مسائل آینده و نقشه ایادى شیطان ….. ص : ۱۵۱
شاخص دوم: لزوم سعه صدر و ظرفیت تحمل مخالفتها و اختلافات ….. ص : ۱۵۲
سعه صدر و کرامت زائدالوصف آقا میرزا محمدتقى شیرازى(ت) ….. ص : ۱۵۲
لزوم توجه أکید مرجع تقلید به شخصیت حقوقى خویش ….. ص : ۱۵۳
شاخص سوم: خبرویت و بصیرت نسبت به شرایط جامعه و دیدگاهها و توقعات افراد ….. ص : ۱۵۴
نسپردن زمام امور خویش به دست دیگران ….. ص : ۱۵۴
شاخص چهارم: اطلاع بر اوضاع و احوال دنیا ….. ص : ۱۵۵
لزوم بیدارى مرجع نسبت به راههاى مختلف شیطان ….. ص : ۱۵۶
شاخص پنجم: اقتدار و قوت در تصمیمگیرى ….. ص : ۱۵۶
جریان ملاقات آیهالله آقا سید رضى شیرازى و آیهالله خوئى در نجف اشرف(ت) ….. ص : ۱۵۶
شاخص ششم: تبعیت از اراده و مشیت و تقدیر الهى ….. ص : ۱۶۰
مشاهده حضرت حق در همه اسماء و صفات او ….. ص : ۱۶۰
شاخص هفتم: ارتباط با همه مذاهب و افراد در سراسر جهان ….. ص : ۱۶۱
شاخص هشتم: وصول به ملکه قدسى و طهارت نفس و سر و قلب ….. ص : ۱۶۱
إنابه و استغاثه حضرت علامه طهرانى به پیشگاه امام زمان براى مبتلا نشدن به مقام مرجعیت ….. ص : ۱۶۳
فهارس عامه
