کتاب سلیم بن قیس
پرمطلب : کتاب سلیم بن قیس به زبان عربى، از شیخ ابو صادق، سلیم بن قیس هلالى عامرى کوفى، اولین کتاب شیعه در زمان امیر المؤمنین، على علیه‌السلام میباشد و مؤلف آن، از شخصیتهاى برجسته و از خواص اصحاب امیر المؤمنین و امام حسن و امام حسین و امام زین العابدین علیه‌السلام است و امام باقرعلیه‌السلام را نیز درک نموده است.
تاریخ ولادت سلیم، دو سال قبل از هجرت و وفات او در سال ۷۶ ق، میباشد.
امام صادقعلیه‌السلام، در باره این کتاب، میفرماید:« هر کس از شیعیان و دوستان ما کتاب سلیم بن قیس هلالى را نداشته باشد، چیزى از مسائل ولایت ما نزد او نیست و از اسباب ما آگاهى ندارد. آن کتاب، الفباى شیعه و سرّى از اسرار آل محمدعلیه‌السلام است».
امام زین العابدینعلیه‌السلام، میفرماید:« سلیم راست گفته است، خدا او را رحمت کند. همه اینها احادیث ما است که از آنها خبر داریم».
امام حسن و امام حسینعلیه‌السلام در باره این کتاب به سلیم فرمودهاند:« راست گفتى، پدرمان، على علیه‌السلام، این حدیث را براى تو گفت و ما نشسته بودیم و ما این حدیث را از رسول الله( ص) حفظ کرده بودیم، همانگونه که پدرمان براى تو نقل کرد بدون آنکه چیزى کم یا زیاد شود.»
امیر المؤمنین، علىعلیه‌السلام، در این باره میفرماید:« خدایا! سلیم را از اولیاى من قرار بده. اى سلیم! این امر ولایت ما که خداوند معرفت آن را به تو داده است و به این وسیله بر تو منت گذارده، شناختن و خبره شدن در آن، از شناخت طلا و نقره مشکلتر است و عده کمی از امت، به آن، معرفت دارند، پس خدا را شکر کن و آنچه به تو عطا کرده و تو را به آن اختصاص داده با سپاسگزارى نگه دار.»
سلیم، در ابتداى ورود به شهر مدینه، با حوادث عجیبى روبهرو شد که هر مسلمانى از شنیدن آن رنج میبرد و چه بسا همین حوادث انگیزهاى براى تألیف این کتاب گردید.
او، مشاهده کرد که اهل بیت وحىعلیه‌السلام که حافظان حقیقى دین و منصوبشدگان از طرف خداوند هستند، در جامعه اسلامی کنار زده شده‌اند و سفارش« إنی تارک فیکم الثقلین»، نادیده گرفته شده و بین قرآن و عترت جدایى افتاده است. سلیم، با مشاهده این وضعیت، با احساس وظیفهاى که در درونش بود، در اوان جوانى تمام وجود خود را وقف در راه حفظ سیره رسول الله( ص) و تاریخ صحیح اسلام نمود.
سلیم، مخفیانه با اصحاب راستین پیامبر( ص) آشنایى پیدا کرد. در اولین مرحله، ملازمت امیر المؤمنین، علىعلیه‌السلام را بر خود لازم دانست و خود را به منبع وحى متصل نمود، سپس با اصحاب آن حضرت، بهخصوص، سلمان و ابوذر و مقداد و… ارتباط خصوصى برقرار کرد. او، از آنها در مورد سیره پیامبر اکرم( ص) و وقایع بعد از رحلت آن حضرت، به دقت میپرسید و جزئیات قضایا را جویا میشد، آنان نیز بدون تقیه جواب میدادند و سلیم، همه مطالب آنها را مینوشت و ثبت میکرد.
وى، در طول شصت سال از عمرش این کتاب را جمعآورى و تألیف کرد.
ساختار
مجموع احادیثى که در دو نسخه مختلف از کتاب، جمع شده‌اند، هفتادتا میباشند. بیست و یک حدیث هم تحت عنوان« المستدرک من احادیث سلیم»، توسط محقق کتاب، از موسوعات حدیثى، گردآورى شده و به آخر کتاب مزبور، ملحق شده است.
گزارش محتوا
پارهاى از موضوعات مطرح شده در این کتاب، عبارتند از: فضایل اهل بیت از زبان پیامبر اکرم( ص)، حوادث بعد از وفات آن حضرت به نقل از شاهدان عینى، ماجراى سقیفه از زبان سلمان، افتخارات و امتیازات حضرت علىعلیه‌السلام، حوادثى که در زمان خلافت آن حضرت اتفاق افتاد و…
