کتاب سلیم بن قیس‏

پرمطلب :  کتاب سلیم بن قیس به زبان عربى، از شیخ ابو صادق، سلیم بن قیس هلالى عامرى کوفى، اولین کتاب شیعه در زمان امیر المؤمنین، على علیه‌السلام می‏باشد و مؤلف آن، از شخصیت‏هاى برجسته و از خواص اصحاب امیر المؤمنین و امام حسن و امام حسین و امام زین العابدین علیه‌السلام است و امام باقرعلیه‌السلام را نیز درک نموده است.

تاریخ ولادت سلیم، دو سال قبل از هجرت و وفات او در سال ۷۶ ق، می‏باشد.

امام صادقعلیه‌السلام، در باره این کتاب، می‏فرماید:« هر کس از شیعیان و دوستان ما کتاب سلیم بن قیس هلالى را نداشته باشد، چیزى از مسائل ولایت ما نزد او نیست و از اسباب ما آگاهى ندارد. آن کتاب، الفباى شیعه و سرّى از اسرار آل محمدعلیه‌السلام است».

امام زین العابدینعلیه‌السلام، می‏فرماید:« سلیم راست گفته است، خدا او را رحمت کند. همه اینها احادیث ما است که از آنها خبر داریم».

امام حسن و امام حسینعلیه‌السلام در باره این کتاب به سلیم فرموده‏اند:« راست گفتى، پدرمان، على علیه‌السلام، این حدیث را براى تو گفت و ما نشسته بودیم و ما این حدیث را از رسول الله( ص) حفظ کرده بودیم، همان‏گونه که پدرمان براى تو نقل کرد بدون آنکه چیزى کم یا زیاد شود.»

امیر المؤمنین، علىعلیه‌السلام، در این باره می‏فرماید:« خدایا! سلیم را از اولیاى من قرار بده. اى سلیم! این امر ولایت ما که خداوند معرفت آن را به تو داده است و به این وسیله بر تو منت گذارده، شناختن و خبره شدن در آن، از شناخت طلا و نقره مشکل‏تر است و عده کمی از امت، به آن، معرفت دارند، پس خدا را شکر کن و آنچه به تو عطا کرده و تو را به آن اختصاص داده با سپاس‏گزارى نگه دار.»

سلیم، در ابتداى ورود به شهر مدینه، با حوادث عجیبى روبه‏رو شد که هر مسلمانى از شنیدن آن رنج می‏برد و چه بسا همین حوادث انگیزه‏اى براى تألیف این کتاب گردید.

او، مشاهده کرد که اهل بیت وحىعلیه‌السلام که حافظان حقیقى دین و منصوب‏شدگان از طرف خداوند هستند، در جامعه اسلامی کنار زده شده‏اند و سفارش« إنی تارک فیکم الثقلین»، نادیده گرفته شده و بین قرآن و عترت جدایى افتاده است. سلیم، با مشاهده این وضعیت، با احساس وظیفه‏اى که در درونش بود، در اوان جوانى تمام وجود خود را وقف در راه حفظ سیره رسول الله( ص) و تاریخ صحیح اسلام نمود.

سلیم، مخفیانه با اصحاب راستین پیامبر( ص) آشنایى پیدا کرد. در اولین مرحله، ملازمت امیر المؤمنین، علىعلیه‌السلام را بر خود لازم دانست و خود را به منبع وحى متصل نمود، سپس با اصحاب آن حضرت، به‏خصوص، سلمان و ابوذر و مقداد و… ارتباط خصوصى برقرار کرد. او، از آنها در مورد سیره پیامبر اکرم( ص) و وقایع بعد از رحلت آن حضرت، به دقت می‏پرسید و جزئیات قضایا را جویا می‏شد، آنان نیز بدون تقیه جواب می‏دادند و سلیم، همه مطالب آنها را می‏نوشت و ثبت می‏کرد.

وى، در طول شصت سال از عمرش این کتاب را جمع‏آورى و تألیف کرد.

ساختار

مجموع احادیثى که در دو نسخه مختلف از کتاب، جمع شده‏اند، هفتادتا می‏باشند. بیست و یک حدیث هم تحت عنوان« المستدرک من احادیث سلیم»، توسط محقق کتاب، از موسوعات حدیثى، گردآورى شده و به آخر کتاب مزبور، ملحق شده است.

گزارش محتوا

پاره‏اى از موضوعات مطرح شده در این کتاب، عبارتند از: فضایل اهل بیت از زبان پیامبر اکرم( ص)، حوادث بعد از وفات آن حضرت به نقل از شاهدان عینى، ماجراى سقیفه از زبان سلمان، افتخارات و امتیازات حضرت علىعلیه‌السلام، حوادثى که در زمان خلافت آن حضرت اتفاق افتاد و…