کتاب قرب الاسناد

کتاب قرب الإسناد تألیف عبدالله بن جعفر حمیرى از علماى شیعه قرن( قمرى). این کتاب حدیث دارد. در این مجموعه، احادیثى که با واسطه کمترى از معصوم نقل شده و سلسله سند کوتاه‏ترى دارند، نقل شده است.

ساختار کتاب‏

این کتاب داراى سه بخش قرب الاسناد عن الامام الصادق، قرب الاسناد عن الامام الکاظم، و قرب الاسناد عن الامام الرضا است.

گزارش محتوا

مؤلف این کتاب عبدالله بن جعفر حمیرى از بزرگان علماى قرن سوّم هجرى است. در این مجموعه، احادیثى که با واسطه کمترى از معصوم نقل شده و سلسله سند کوتاه‏ترى دارند، نقل شده است. این شیوه گزینش احادیث از آن جهت مورد توجّه است که زیاد شدن واسطه- حتّى اگر مورد اعتماد و مُوَثَّق باشند- احتمال اشتباه در نقل حدیث را افزایش مى‏دهد.

گفتنى است در آثار رجالى از قرب الاسناد عن الإمام الجواد و عن القائم علیهماالسلام نیز نامبرده شده است که به دست ما نرسیده است.

بخش دوّم این کتاب( یعنى قرب الاسناد عن الامام الکاظم علیه السلام) همان کتاب مسائل على بن جعفر است که به روال آثار فقهى تنظیم و عنوان گذارى شده است.

بیشتر احادیث این کتاب را احادیث فقهى- در ابواب مختلف- تشکیل مى‏دهد. علّامه مجلسى و شیخ حرّ عاملى نیز احادیث این کتاب را در بحارالأنوار و وسائل الشیعه نقل کرده است.

قرب الاسناد شامل حدیث است که با تصحیح و تحقیق مؤسسه آل البیت همراه با فهارس فنى در یک جلد چاپ شده است.

در گزارش نجاشى از سه کتاب به نام‏هاى قرب‏الاسناد إلى‏الرضا[ علیه‏السلام، کتاب قرب‏الاسناد إلى أبى جعفربن الرضا علیهماالسلام و کتاب قرب‏الاسناد إلى صاحب‏الامر علیه‏السلام یاد شده؛ در حالى که در الفهرست شیخ طوسى، تنها از یک کتاب با عنوان قرب‏الاسناد سخن رفته است. بررسى متن قرب‏الاسناد نشان مى‏دهد که این کتاب در حقیقت مجموعه‏اى از متون کهن امامیه است که احتمالاً حمیرى فقط بخشى از آن را نگاشته است و بخش اعظم کتاب، متون کهن‏تر به روایت حمیرى و فرد دیگرى است که در ادامه از آن سخن خواهیم گفت.

بررسى متن چاپ شده، روشن مى‏سازد که تنها بخشى از این کتاب تالیف حمیرى و بخش‏هاى دیگر، متون کهن‏تر امامیه به روایت حمیرى است. مهم‏ترین بخش این مجموعه، کتاب مسائل على بن جعفر( متوفى ۲۱۰ ق) است.

بررسى سلسله اسناد موجود در کتاب و نوشته‏هاى شرح حال‏نگاران در احوال حمیرى و اجازه‏اى که در انتهاى نسخه خطى کتاب آمده، موجب تردید در انتساب کتاب به حمیرى است.

وضعیت کتاب‏

کتاب شامل فهرست‏هاى عامه‏اى چون: فهرست آیات قرآنى، احادیث قدسیه، احادیث شریفه، فهرست آثار، اعلام، امم و طوائف، اماکن و بقاع، ایام و وقایع، اطعمه و اشربه، لباس و زینت، حیوانات و مصادر تحقیق مى‏باشد.

منابع مقاله‏

کتاب ماه دین، شماره ۷۶- ۷۷ نکاتى درباره کتاب قرب الاسناد حمیرى، نوشته محمد کاظم رحمتى‏