ترس از دندان‌پزشکی
سایت پرمطلب: تعداد زیادی از والدین وقتی می‌خواهند بچه‌شان را بترسانند از این واژه استفاده می‌کنند؛ دندان‌پزشکی. ترس از دندان‌پزشکی یا دنتال فوبیا یا ادونتوفوبیا یکی از ترسهای مرضی رایج در سراسر دنیا است که باعث میشود هر سال بسیاری از مردم صرفا به واسطه همین وحشت از مراجعه به دندان‌پزشک خودداری کرده و در نهایت با مشکلاتی بسیار پیچیده‌تر و دردناک‌تر روبرو شوند. اما واقعا ترس از دندان‌پزشکی چقدر واقعی است؟ آیا راهی برای غلبه بر آن وجود دارد؟
برای آشنایی هر چه بیشتر با این مشکل پای صحبت‌های دکتر فرخ آصف‌زاده نشستیم. دکتر ۰۷۰-۴۸۸ آصف‌زاده متخصص دندان‌پزشکی ترمیمی و زیبایی، عضو آکادمی دندان‌پزشکان زیبایی آمریکا و یکی از متخصصان برجسته کشور در زمینه درمانهای دندان‌پزشکی زیبایی محسوب می‌شوند.
ترس از دندان‌پزشکی یعنی چه؟
ترس از دندان‌پزشکی یکی از رایج‌ترین انواع فوبیا (یا همان ترسهای مرضی) در سراسر دنیا است. این ترس می‌تواند درجات مختلفی از خفیف تا بسیار شدید داشته باشد. گاهی اوقات شدت این ترس در حدی زیاد میشود که در شرایط عادی نمی‌توان بیمار را درمان کرد.
تحقیقات صورت گرفته در آمریکا نشان داده چیزی حدود ۷۵ درصد از مردم این کشور دچار این مشکل هستند و از این تعداد ۵ تا ۱۰ درصد از افراد آنقدر از دندان‌پزشکی وحشت دارند که تحت هیچ شرایطی حتی درشرایط بروز دردهای دندانی بسیار شدید هم حاضر نیستند به دندان‌پزشک مراجعه کنند. بسیاری نیز فقط در شرایطی به دنبال درمانهای دندان‌پزشکی می‌روند که دچار یک مشکل اورژانس شده باشند. خانم‌ها بیشتر از آقایان و جوانان بیشتر از افراد مسن دچار این مشکل هستند. بنابراین ترس از دندان‌پزشکی، یک مشکل واقعی است که می‌تواند دردسرهای زیادی هم برای بیمار هم برای دندان‌پزشک به همراه داشته باشد.
چرا از دندان‌پزشکی می‌ترسیم؟
ترس از دندان‌پزشکی جنبه‌های مختلفی دارد. بیماران مختلف گاهی از کلیت درمانهای دندان‌پزشکی وحشت دارند و در برخی موارد صرفا از یک چیز خاص می‌ترسند مثل تزریق بی‌حسی، صدای فرز و تراشیده شدن دندان، ابزار آلات جراحی و درد در حین کار.
اینکه چرا کسی ممکن است از این چیز‌ها وحشت داشته باشد می‌تواند به علل مختلفی باشد. تجربه ناخوشایند دندان‌پزشکی در دوران کودکی یا یک درمان دردناک در بزرگسالی جزو اصلیترین علل ترس از دندان‌پزشکی هستند. برخی از افراد هم هستند که گرچه خودشان تجربه دندان‌پزشکی دردناکی ۵۰۰-۲۰۱ نداشته‌اند اما آنقدر مطالب ترسناک درباره دندان‌پزشکی شنیده‌اند که از انجام این درمان‌ها وحشت دارند. این مساله بیشتر در کودکان دیده میشود. گاهی اوقات هم بیمار به واسطه تجربیات ناخوشایندی که در سایر درمانهای پزشکی داشته بطور کلی از هر روند درمانی وحشت دارد از جمله از دندان‌پزشکی.
ترس از ناشناخته‌ها
یک دلیل مهم وحشت بسیاری از بیماران از درمانهای دندان‌پزشکی این است که از مراحل درمان و ماهیت آن اطلاع درستی ندارند. درمانهای دندان‌پزشکی به گونه‌ای است که بیمار اصلا نمی‌تواند مراحل درمانی را ببیند و چون هیچ کنترلی روی اتفاقی که در داخل دهانش می‌افتد ندارد در نتیجه دچار اضطراب و وحشت میشود.
ترس کوچولو‌ها خفیف‌تر است
ترس کودکان از دندان‌پزشکی هم چیزی شبیه ترس بزرگسالان است. در کودکان هم ترس یا به واسطه تجربه ناخوشایند قبلی است یا اطلاعات ترسناکی که از دوستان همسن خود یا از بزرگتر‌ها شنیده است. متاسفانه بسیاری از والدین از دندان‌پزشکی بعنوان نوعی تنبیه استفاده می‌کنند. به بچه می‌گویند اگر کار بدی بکنی می‌بریمت دندان‌پزشکی بهت آمپول بزند یا به دکتر می‌گویم دندانت را بکشد. در نتیجه در ذهن بچه دندان‌پزشکی بصورت یک محل ترسناک و درمانهای آن به شکل نوعی تنبیه دردناک شکل می‌گیرد. در این شرایط خیلی طبیعی است که کودکی از دندان‌پزشکی بترسد.
یک نکته جالب اینکه ترس بزرگسالان از کودکان بسیار شدید‌تر و عمیق‌تر است. ترس کودک را می‌توان تعدیل و منحرف کرد اما در مورد بیماران بزرگسال این امکان تقریبا وجود ندارد. یک دندان‌پزشک با حوصله که تجربه کار با اطفال را داشته باشد معمولا با بکارگیری ترفندهای خاصی می‌تواند ترس کودک را کاهش داده و درمان لازم را برای او انجام دهد. البته در برخی موارد کودک در حدی بیقراری می‌کند که امکان نشاندن او روی صندلی دندان‌پزشکی عملا غیرممکن شده و دندان‌پزشک ناچار میشود او را برای بیهوشی ارجاع دهد. برای کاهش ترس کودکان رفتار صحیح و سنجیده والدین بخصوص در منزل کمک بسیار موثری است.
مزد ترس
ترس از دندان‌پزشکی بخصوص وقتی از حد خفیف بیشتر باشد می‌تواند دردسرهایی جدی برای بیمار و دندان‌پزشک به دنبال داشته باشد. بسیاری از مردم به خاطر این ترس حاضر نیستند به دندان‌پزشکی رفته و پوسیدگی‌های دندانی و مشکلات لثه‌های خود را برطرف کنند. در نتیجه، این مشکلات روز به روز بیشتر پیشرفت کرده و باعث بروز تخریب شدیدتری در دندان و لثه‌ها میشود. بعد از مدتی دندان‌ها دچار درد شدید یا شکستگی می‌شوند؛ لثه‌ها تحلیل رفته و خونریزی می‌کنند، دهان بدبو و بیمار در جویدن دچار مشکل شده و خیلی زود روند زندگی بیمار دچار اختلال میشود. در نهایت بیمار چاره‌ای جز مراجعه به دندان‌پزشک ندارد.
اما این تازه اول مشکلات است. حالا دندان‌پزشک با شرایطی روبرو است که درمان آن‌ها بسیار سخت است. التهاب و عفونت لثه‌ها که شاید قبلا با یک جرمگیری ساده قابل درمان بود ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. از سوی دیگر معمولا در این شرایط تخریب دندان‌ها در حدی است که ترمیم و بازسازی آن‌ها کار دشوار و گرانقیمتی خواهد بود و حتی بعد از انجام درمان نیز نمی‌توان نسبت به موفقیت درمان و ماندگاری دندان اطمینان کافی داشت. تازه دندان‌پزشک برای انجام همین درمان دشوار نیز اول باید یک بیمار ترسیده و مضطرب را کنترل کند. در واقع نتیجه ترس از دندان‌پزشکی و عدم مراجعه به موقع به پزشک تحمل درمانهای سنگین‌تر، گران‌تر و با درصد موفقیت پایین‌تر است.
چطور نترسیم؟
برای کنترل ترس از دندان‌پزشکی راههای مختلفی وجود دارد. در مورد کودکان همانطور که اشاره شد والدین نقش بسیار موثری بر عهده دارند. والدین برای کاهش ترس کودک باید حتما با دندان‌پزشک مشورت کرده و طبق توصیه‌های او اطلاعات خاصی را به کودک انتقال دهند. والدین اصلا نباید درباره مراحل درمان با کودک صحبت کنند بلکه تمرکز صحبت‌ها باید بر زیبا شدن و سالم شدن دندان‌ها و از بین رفتن درد و ناراحتی کودک بعد از درمان باشد.
در مورد بزرگسالان روشهای متنوعی برای کاهش ترس وجود دارد. در این بین دندان‌پزشک نقش بسیار مهمی در کاهش اضطراب بیمار بر عهده دارد. دندان‌پزشک با توضیح مراحل درمان برای بیماران وحشت‌زده می‌تواند ترس آن‌ها از لوازم و مراحل درمانی را کاهش دهد. بیمارانی که از دندان‌پزشکی وحشت دارند می‌توانند پیش از شروع درمان از دندان‌پزشک بخواهند مراحل درمان و لوازم مورد استفاده را برایشان توضیح دهد.
ترس از تزریق بی‌حسی یکی از شایع‌ترین ترسهای بیماران است. در این مورد باید گفت تزریق دندان‌پزشکی برخلاف ظاهر ترسناک سرنگ‌های فلزی آن اصلا به اندازه تزریق‌های سایر نقاط بدن دردناک نیست. سوزن‌های دندان‌پزشکی بسیار ظریف‌تر ونازک‌تر از سوزن‌های تزریقات عادی هستند. همین مقایسه ساده می‌تواند ترس شما را به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش دهد. در ضمن یادتان باشد حاصل همین تحمل چند ثانیه‌ای تزریق می‌تواند درمانی بدون درد و استرس باشد. در ضمن برخی از دندان‌پزشکان برای کاهش درد در لحظه تزریق از ژل‌های بی‌حسی موضعی استفاده می‌کنند که در کاهش درد تزریق کمابیش موثر است.
در برخی از بیماران که ترسشان در حد متوسط تا شدید است مصرف داروهای آرامبخش چند ساعت پیش از درمان می‌تواند موثر باشد. بیمار با مشورت با دندان‌پزشک می‌تواند چند ساعت قبل از درمان یک داروی آرامبخش ملایم استفاده کند. در این شرایط داروهایی نظیر دیازپام ۲ یا ۵، کلردیازپوکساید ۵ یا اکسازپام می‌توانند داروهای مناسبی باشند.
اما در برخی شرایط شدت وحشت بیمار در حدی است که با روشهای فوق قابل کنترل نیست. در این حالت بهتر است ارجاع بیمار به یک روانپزشک مد نظر قرار گیرد. گزینه دیگر درمان بیمار در شرایط بیهوشی است. در این حالت دندان‌پزشک برای بیمار بیهوش درمانهای ضروری را انجام می‌دهد. در حال حاضر در برخی بیمارستان‌ها و کلینیک‌های جراحی‌های کوچک این امکان در اختیار بیماران قرار دارد.
…
