آبسه و علل و درمان آن
هر نوع تجمع چرک و عفونت که توسط بافت بدن محصورشده باشد را آبسه (abscess) می‌گویند. در آبسه‌های دندانی، علت آبسه یک دندان عفونی یا یک ناحیه عفونی با دندان قبلی عفونی است. بنابراین علت آبسه عفونت می‌باشد ولی خود این قضیه به این معنی نیست که در داخل abscess عامل عفونت هم حضورداشته باشد. عامل آبسه‌های دندانی اغلب در خارج از آبسه می‌باشد و بیشتر آن‌ها باکتری‌ها هستند.
علت آبسه دندانی چیست؟
علت اصلی abscessدندانی پوسیدگی دندان‌ها هستند یعنی میکروب‌ها علت اصلی می‌باشند.. معمولاً در تمام آبسه‌ها منشأ مشکل به دندان‌ها بر می‌گردد. در بیشتر موارد هم منشأ abscess «ریشه» دندان‌ها می‌باشد. بنابراین درمان آن هم با درمان دندان یا کشیدن دندان و حذف علت صورت می‌گیرد.
بیماری‌های لثه، ضربه‌ها و صدمات وارد شده به دندان، کشیدن دندان و جراحی ایمپلنت هم می‌تواند abscessدر دهان ایجاد کند که بستگی به علت، هرکدام ممکن است درمان‌های خاص خود را داشته باشند.
آیا وقتی آبسه داریم نمی‌توانیم دندانمان را درمان کنیم و باید منتظر باشیم که آبسه از بین برود؟
گفتیم که منشأ علت abscess تقریباً در تمام موارد، دندانی است. بنابراین تا زمانی که دندان درمان نشود، abscess درمان قطعی نخواهد شد. ولی گاهی حضور خود آبسه یا خطرات و علائمی که ایجاد می‌کند (مانند تب) باعث می‌شود که رفع این علائم در اولویت دندان‌پزشک قرار بگیرند. به‌علاوه گاهی بی‌حسی دندان و کنترل درمان در حضور تورم abscessدشوار است. ازاین‌رو است که گاهی ممکن است تجویز آنتی‌بیوتیک، قبل، همزمان یا بعد از درمان صورت بگیرد. ولی در افراد با سطح ایمنی عادی و فقدان علائمی مانند تب و بی‌حالی و … به‌ندرت ممکن است که نیاز به تجویز آنتی‌بیوتیک باشد و درمان‌های قطعی دندان‌پزشکی برای درمان کفایت می‌کند. بنابراین درمان قطعیabscess دندانی، درمان دندان‌پزشکی است و نه استفاده از دارو.
آبسه می‌تواند خطرناک باشد؟
آبسه دندانی در نوع خود در آغاز خطر جانی ندارد. ولی می‌تواند تبدیل به یک خطر شود و حتی سلامتی شمارا تهدید کند. abscess دندانی چند سرنوشت می‌تواند داشته باشد. در یک حالت وقتی abscess به فضاهای فک و صورت شما گسترش پیدا کند و حتی می‌تواند تنفس را مختل کند. در حالت خطرناک دیگر، گسترش آن در فضا‌ها به ترومبوز سینوس کاورنوس و حتی مرگ می‌تواند منجر شود. در حالت‌های دیگر گسترش عفونت متعاقبabscess می‌تواند به حضور عفونت در خون (سپتی سمی)، مننژیت و … منجر شود.
abscessدندانی از جمله مواردی است که ممکن است اورژانس بستری شدن در بیمارستان برای بیمار ایجاد کند. اما تمام این موارد خطرناکی که اشاره شد، در موارد بسیار پیشرفته عفونت‌های دندانی هم بسیار نادر بوده و در افراد با ایمنی نرمال به‌ندرت ممکن است مشاهده شوند. بنابراین علیرغم اینکه باید حتماً در صورت بروز abscess دندانی، در اسرع وقت مبادرت به درمان کنید، از بابت خطرات جانی نگران نباشید.
آبسه‌ها ممکن است حاد باشند و درد زیادی ایجاد کنند. از طرف دیگر آبسه می‌تواند مسیری مزمن را طی کند. به این صورت که چرک محصورشده در استخوان، مسیری رو به خارج شدن پیدا می‌کند. خروجی این مسیر می‌تواند روی پوست صورت و یا داخل دهان باشد و به‌صورت جوشی که از آن چرک خارج می‌شود خود را نشان دهد. به این مسیر خروج چرک در اصطلاح عمومی مسیر سینوس می‌گویند (هرچند که اصطلاح علمی دقیقی نیست). در شرایط حضور مسیر تخلیه، اغلب برخلاف آبسه‌های حاد، درد زیادی وجود ندارد.
فرق کیست و آبسه چیست؟
بسیاری از بیماران فرق کیست و آبسه را نمی‌دانند و آن‌ها را باهم اشتباه می‌گیرند. از طرف دیگر بسیاری از دندان‌پزشکان هم از توضیح واضح تفاوت طبقه‌بندی کیست و abscess و ارتباط این دو باهم ناتوان‌اند. بیماران همیشه این سؤال رادارند که آیا کیست وabscess یکی هستند و اگر خیر آیاabscess می‌تواند منجر به کیست شود یا خیر.
کیست و abscess هر دو، توده‌ای از بافت خوش خی‌ام هستند که با مایع یا چرک پرشده‌اند. اما کیست و آبسه دو مقوله کاملاً جدا از هم هستند. آبسه یک تعریف کلینیکی دارد که به تورم، حضور چرک و علت عفونی وابسته است. اما کیست تعریف کلینیکی مشخص ندارد و یک یافته میکروسکوپی محسوب می‌شود. یعنی با معاینه، مشاهده و حتی عکس‌های رادیوگرافی معمول، قطعیتی در مورد حضور کیست وجود ندارد و بعد از خارج کردن و زیر میکروسکوپ پاتولوژیست در مورد آن اظهارنظر می‌کند. کیست‌ها برخلاف abscess شایع نیستند ولی متأسفانه به‌اشتباه عبارت «کیست دندانی» زیاد توسط بیماران و حتی دندان‌پزشکان استفاده می‌شود. درحالی‌که بیشتر مواقعی که اصطلاح کیست استفاده می‌شود، کیست واقعی وجود ندارد!
abscess می‌توانند منجر به ایجاد کیست بشوند ولی باز این قضیه شایع نیست.
abscess چه طور درمان می‌شود؟
درمان اصلی abscessدندانی، رفع علت آبسه است. این علت اغلب یک (یا چند) دندان عفونی‌شده است. درمان عفونت دندانی با درمان کانال‌های ریشه دندان یا خارج کردن دندان صورت می‌گیرد. در کنار درمان دندان، درمان‌های کمکی هم در مواردی ممکن است در نظر گرفته شود. مانند درناژ abscess (ایجاد مسیری رو به بیرون که چرک آبسه خارج شود) یا استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برحسب نیاز و تشخیص دندان‌پزشک.
آیا تورم و درد بعد از عصب‌کشیabscess عفونی است؟
بعد از عصب‌کشی ممکن است تورم و درد شدید داشته باشید. حالتی مانندabscess عفونی که بیماران را نگران می‌کند که نکند دچار عفونت خطرناکی شده‌اند. این تورم‌ها در بیشتر موارد علت التهابی دارند و نه عفونی. نگرانی در مورد آن‌ها بی‌مورد است چون علت عفونت (دندان) درمان شده است زمانی که بعد از درمان عصب‌کشی با تورم و درد غیرمنتشر بدون تب، بی‌حالی و علایمی مانند سرماخوردگی مواجهیم، آبسه عفونی وجود ندارد و نیاز به نگرانی در مورد خطراتabscess وجود ندارد.
abscess باعث لقی دندان می‌شود؟
در مواردی ممکن است که لقی دندان هم ایجاد شود که بعد از درمان دندان بهبودی حاصل شده و معمولا لقی برطرف می‌شود و نباید در این مورد خیلی نگران بود.
