جلسه ۴۶ درس خارج فقه، مبحث حج
موضوع: استطاعت
سخنران: حضرت آیت اللـه حاج سیّد محمّد محسن حسینی طهرانی – تاریخ: ۲۳ محرم الحرام ۱۴۳۰ ه.ق
[button color=”orange” size=”small” link=”http://file.pormatlab.com/kimiyasaadat/haj046.mp3″ icon=”” target=”false”]دریافت صوت[/button]
[button color=”red” size=”small” link=”http://file.pormatlab.com/kimiyasaadat/haj046.pdf” icon=”” target=”false”]دریافت متن[/button]
چکیده:
۱- مرحوم نائینی به جهت تسری دادن مسأله استطاعت به واجب مطلق و مشروط، بحث را در قضایای حقیقیه و خارجیه که مبدأ بحث واجب مطلق و مشروط است می‌برند و خارجیه را منحصر در یک فرد خاص می‌نمایند و حقیقیه را به عنوان یک تکلیف عام که با تحقق شرایط خاص خود به او تعلق خواهد گرفت مطرح می‌نمایند.
۲- ایشان مسأله را به سه مطلب مترتب می‌کنند: ملاک در قضایای خارجیه فقط علم مولا به تحقق موضوع است و لا غیر، ولی در قضایای حقیقیه تعلق حکم بر موضوع به علم مولا ربطی ندارد، بلکه صرفاً بر تحقق موضوع در خارج است و لذا مولا در مسأله حج کاری ندارد که شرایط آن وجود داشته باشد یا نداشته باشد.
۳- اشکال مرحوم نائینی این است که ایشان بین قضیه شخصیه و خارجیه خلط کرده‌اند، چرا که اولاً شارع هیچگاه حکم را بر شخص خاص به عنوان شخص خاصی جعل نمی‌کند بلکه روی عنوان کلی مکلف می‌رود. ثانیاً قضایای حقیقیه‌ای را که ایشان مطرح می‌کنند همان قضایای خارجی منطقی و فلسفی است.
۴- از نکات اساسی اجتهاد و استنباط همین است که ما بدانیم حکمی که از ناحیه مولا متعلق بر موضوعی شده است داعی شخصی و رعایت سلیقه نبوده بلکه بر اساس تعنون هر مکلفی به آن عنوان است، لذا اختصاصی به مکلف خاصی ندارد و در قضیه شخصیه اگر چه حکم از یک موضوع به موضوع دیگر سرایت نمی‌کند، ولی بر اساس انحصار عناوین محقق موضوع در شخص واحده است.