چرا با مسواک زدن باز هم دندانمان می‌پوسید؟
مجله اینترنتی پر مطلب: بسیاری از افراد با اینکه مدام به طور مرتب از مسواک و نخ‌دندان استفاده می‌کنند، همواره مشکلات دهان و دندان‌دارند. دندان‌هایشان دچار پوسیدگی می‌شود و از مراجعین ثابت دندانپزشکی هستند. این مراجعین همیشه از این قضیه شاکی هستند که چرا با این همه رسیدگی و مراقبت باز هم دندان‌های آن‌ها دچار مشکل می‌شود و چرا در دوستان و بستگان افرادی وجود دارند که خیلی مراقب بهداشت دهان و دندان‌های خود نیستند اما دندان‌های سالمی دارند.
در این مطلب از سایت پر مطلب سعی داریم چند علت اصلی برای اینکه با وجود رعایت بهداشت دندان‌هایتان کماکان دچار پوسیدگی و نیازمند درمان می‌شود را بیان کنیم. البته سلامت دهان صرفاً به عدم حضور پوسیدگی محدود نمی‌شود و جنبه‌های مختلفی ازجمله سلامت لثه و بافت‌های دهانی دارد ولی در این مطلب تاکید بیشتر بر روی علل شیوع پوسیدگی است.
ژنتیک:
در مطالعاتی که در سال‌های اخیر انجام شده است، تأثیر ژنتیک بر سلامت دندان‌ها بیش از پیش شناخته شده است. دندان‌پزشکان اغلب وقتی با سؤال علت پوسیدگی دندان‌ها علیرغم رعایت بهداشت خوب مواجه می‌شوند، نقش ژنتیک را کمرنگ جلوه می‌دهند و بیشتر روی روش‌های اشتباه بهداشت و پیشگیری تاکید می‌کنند؛ اما حقیقت این است که ژنتیک نقش پررنگی در شرایط دندان‌های ما دارد. البته بالاطبع فاکتورهای محیطی و … هم نقش مهمی دارند.
ژنتیک از چه مسیرهایی در پوسیدگی دندان‌های ما مؤثر است؟
برخلاف تصور عمومی ساده، نقش ژنتیک مختص به جنس دندان‌ها نیست! ژنتیک بر میزان مصرف مواد قندی ما تأثیر می‌گذارد. مطالعات نشان داده‌اند که برخی افراد به طور ژنتیکی تمایل بیشتری به مصرف مواد قندی دارند. سوخت و ساز بدن آن‌ها بیشتر روی مصرف قندها تنظیم شده است.
بالاطبع ژنتیک روی جنس، استحکام و در معرض پوسیدگی بودن دندان‌های ما تأثیر دارد. برخی افراد به طور ژنتیکی مینای دندانی ضعیف تری دارند. بعضی‌ها هم به دلیل شلوغی دندان‌ها، تماس‌های نامناسب دندان‌ها و شکل قرارگیری دندان‌ها در فک، مستعد گیرغذایی و حضور نواحی غیرقابل تمیز شدن در بین دندان‌ها و در ادامه پوسیدگی هستند.
ژنتیک از مسیر ژن‌های چشایی ما هم می‌تواند روی پوسیدگی دندان‌های ما تأثیر داشته باشد. در افرادی که مزه‌های متنوع تری را از نظر ژنتیکی قادر به درک هستند، گفته شده است که تمایل به مواد قندی و در نتیجه پوسیدگی کمتر است.
قوام و ترکیبات بزاق را تا حد زیادی ژنتیک تعیین می‌کند؛ و این قضیه نسبت مستقیمی با پوسیدگی دارد. بزاق بعضی افراد از نظر قوام، فاکتورهای ایمنولوژیک و شیمیایی اثرات بازدارنده بیشتری ممکن است نسبت به بقیه داشته باشد.
میکروب‌ها عامل شروع پوسیدگی دندان‌هاهستند. دستگاه ایمنی ما تعیین و محدود می‌کند که چه نوع میکروب‌هایی به طور طبیعی داخل دهان خود داشته باشیم. اساس دستگاه ایمنی ما بر ژنتیک ما بنا بهاده شده است؛ بنابراین ژنتیک از مسیر دستگاه ایمنی و حضور میکروب‌ها هم می‌تواند بر شیوع پوسیدگی افراد مختلف تأثر داشته باشد. امروزه دانشمندان در تلاش هستند که بتوانند با شناسایی این مسیرها واکسن ضد پوسیدگی را تولید کنند.
عدم آشنایی به روش‌های صحیح بهداشت و پیشگیری:
بیشتر مراجعین ما ادعا می‌کنند که مسواک می‌زنند؛ اما بسیاری از آن‌ها با روش‌های درست مسواک نمی‌زنند. یا زمان کمی اختصاص می‌دهند و یا اینکه استمرار کافی را ندارند. به علاوه دندان‌پزشکان معتقدند که نخ‌دندان به اندازه مسواک و حتی بیش از آن برای سلامت و بهداشت دهان‌و دندان‌ها نیاز است (هرچند که امروزه تردیدهایی در مؤثر بودن نخ‌دندان مطرح شده است اما میزان شواهد در مورد ناکارآمدی نخ دندان کافی نیست).(در مورد نخ دندان اینجا را بخوانید) دهانشویه‌ها به عنوان مکمل میتوانند کمک زیادی به کاهش میزان پوسیدگی بکنند. فلوراید یک ماده مؤثر در پیشگیری از پوسیدگی است و با روش‌های مختلف مانند استعمال خمیردندان‌های حاوی فلوراید و … می‌تواند در پیشگیری اثرات خود را اعمال کند.
دسترسی یا عدم دسترسی به دندانپزشکی:
دسترسی به دندانپزشک تأثیر زیادی بر افزایش سطح سلامت دهان و دندان دارد. بسیاری از درمان‌های ساده پیشگیری می‌تواند از بی‌دندانی و مشکلات متعاقب آن در آینده جلوگیری کند. پوسیدگی یک بیماری یا علت میکروبی است و درمان زودهنگام می‌تواند از گسترش بیشتر آن جلوگیری کند. برداشت زودهتگام پلاک‌های میکروبی می‌تواند مانع از اعمال اثرا منفی آن‌ها بر روی دندان‌ها و لثه‌ها بشود. علاوه بر این آموزش‌ها و توصیه‌های ارائه شده توسط دندانپزشک هم می‌تواند به مراجعین دندانپزشکی در افزایش سطح بهداشت دهان‌و دندان کمک کند. در مورد تعداد دفعات مراجعه به دندانپزشک توصیه های متنوعی وجود دارد ولی به نظر می رسد سالی یکبار بهتر است به دندانپزشک خود سر بزنید!
رژیم غذایی و عادت غذایی:
یکی از مهم‌ترین عوامل شناخته‌شده ایجاد پوسیدگی در دندان‌های افراد مختلف، رژیم غذایی است. رژیم‌های غذایی نرم و حاوی قند زیاد که در چند قرن اخیر در نسل بشر جایگزین بیشتر رژیم‌های قدیمی شده است، تأثیر زیادی در شیوع پوسیدگی داشته است. افزایش مصرف نوشیدنی‌های حاوی قند هم در جوامع امروز قابل‌مشاهده است. ریشهٔ بسیاری از مشکلات دندانی افراد به همین رژیم غذایی برمی‌گردد. کودکانی که با شیشه شیر در طول روز تغذیه کرده‌اند یا افرادی که به‌تناوب در ساعات طولانی از مواد قندی استفاده می‌کنند، شیوع بیشتری از پوسیدگی را نشان می‌دهند. سوءتغذیه هم در سنین رشد دندانی، در کاهش استحکام دندان‌ها می‌تواند نقش مخرب ایفا کند.عادتهای غذایی مانند مکیدن لیمو و استفاده از مواد ساینده دندان،سیگار و مخدرها هم میتوانند برای سلامت دهان مخاطره آمیز باشند.
محیط و جغرافیا:
محیط و جغرافیا روی میزان سلامت دهان و دندان‌های ما می‌تواند نقش داشته باشد. میزان فلوراید آب آشامیدنی و دسترسی به مواد غذایی یا محصولات حاوی فلوراید در نواحی مختلف جغرافیایی متنوع است. اقلیم‌های سرد ممکن است که مصرف بیشتر مواد قندی حاوی انرژی بالا را ایجاب کنند. در مورد فلوریداسیون آب آشامیدنی اینجا را بخوانید .
درمان‌های دندانپزشکی بی‌کیفیت:
یکی از علل مشکلات دندانی علیرغم رعایت موارد بهداشتی، علل ایاتروژنیک یا مواردی است که درمان‌های دندانپزشکی باعث می‌شوند. برای مثال یک ترمیم نامناسب که گیر غذایی دارد ممکن است به‌جای اینکه نقش حفاظتی داشته باشد، باعث پوسیدگی یا مشکلات لثه‌ای بیشتر هم بشود. یک درمان ریشه نامناسب ممکن است باعث عفونت بافت‌های اطراف دندان ازجمله استخوان فک و حتی از دست رفتن دندان بشود. البته این موارد نسبت به سایر عوامل ایجادکننده مشکلات دندانی شیوع بسیار پایینی دارند.
آیا می‌توانیم از پوسیدگی دندان‌ها پیشگیری کنیم؟
اگرچه نمی‌توان اثر ژنتیک را برداشتن دندان‌های سالم رد کرد ولی حقیقت این است که بسیاری از مسیرهایی که ژنتیک از طریق آن‌ها می‌تواند در سلامت یا بیماری دهان و دندان‌های ما نقش ایفا کند توسط خود ما قابل‌کنترل و تغییر هستند. یک برنامه بهداشتی دهان و دندان صحیح، مراجعه پیشگیرانه به دندانپزشک و داشتن یک رژیم غذایی صحیح ضدپوسیدگی می‌تواند که دندان‌های ما را سالم نگه دارد. هرچند که برخی افراد به دلایل ژنتیکی ممکن است که حتی علیرغم عدم رعایت این موارد دندان‌های سالمی هم داشته باشند اما در بیشتر افراد با رعایت این موارد می‌توان به سطح بالایی از سلامت دهان و دندان‌ها نائل شد.
…
