کتاب طب الامام الرضا علیه السلام( الرساله الذهبیه)
طب الامام الرضا علیه السلام ( الرساله الذهبیه) کتابى است که در زمینه سلامت و بهداشت نگاشته شده است.
این کتاب با تشریح فیزیولوژى انسان، تمثیلات زیبایى در باره اعضاى مهم بدن همچون قلب، رگها، دماغ، دستها، پاها، چشمها، گوشها، زبان و غیره ارائه داده و به نحوى ستودنى به برخى از کارکردهاى این اعضاء در مجموعه بدن انسان اشاره کرده است.
در ادامه به بیان منشأ دردها و بیماریهایى که بر هر یک از اعضاء بدن وارد مىشود پرداخته و براى داشتن بدنى سالم- که همچون کشتزارى است که نیازمند مراقبت کامل مى باشد، دستور العملهاى مهمى ارائه کرده است.
در فصلى از فصول کتاب نام ماههاى سال آمده است: ماه آزار، نیسان، ایار، حزیران، تموز، آب، ایلول، تشرین اول، تشرین آخر، کانون اول، کانون آخر و شباط.
و متناسب با شرایط آب و هوایى در هر یک از این ماهها دستور العملهایى در باره نوع تغذیه مناسب در آن ارائه شده و از برخى اعمال نهى به عمل آمده است.
بیان حالات طبیعى انسان در ادوار عمر، وقت و نحوه حجامت و فصد، نحوه حمام گرفتن و شرایط آن، نحوه اعمال غریزه جنسى، مسواک زدن و غیره از دیگر مطالب موجود در این کتاب مىباشد.
انگیزه تألیف
« الرساله الذهبیه» با اسناد مختلف در کتب روایى نقل شده است. در جریان سفر امام رضا علیه السلام از مدینه به طوس، مأمون در نیشابور مجلسى ترتیب داد و از امام رضا علیه السلام و جماعتى از اطباء و فلاسفه براى شرکت در آن دعوت به عمل آورد. سخن از هر رشته اى به میان آمد تا به رشته طب و معالجات بدن کشید. مأمون و دانشمندان در کیفیت ترکیب بدن از عناصر و اضداد و ضرر و نفع غذاها و علل و اسباب مرضها بحث مىکردند.
اما امام علیه السلام ساکت بود. مأمون پرسید شما در این مورد چه مىگوئید؟ امام علیه السلام مطالب این کتاب را ذیل نامهاى براى مأمون نوشت و چون این کتاب بسیار جلب توجه مأمون و دانشمندان عصر را نمود، مأمون دستور داد آن را با آب طلا بنویسند، از این رو به رساله ذهبیه یا مذهّبه معروف گشت.
نسخه شناسى
نسخه: بوهار( ۲) ۴۴۹، آلوارت ۶۲۳۸، مشهد ۲۵۸- ۲۵۷، گوتینگن ۳۱۴
فلورانس،، ش ۲۶۰، عاطف( ۴) ۲۸۲۸، وهبى( ۲) ۱۴۰۶، پاریس ۲۱۸۲،
قاهره دار الکتب ۱۹۱۱۳ ب، طلعت، مجموع ۸۲۰، تهران، کتابخانه دانشکده حقوق ۵۲۹۹۶،
بغداد، متحف ۲۰۹۷ و غیره.
منابع:
۱- متن کتاب و مقدمه مترجم
۲- تاریخ نگارشهاى عربى، فؤادسزگین، ج ۱، ص ۷۶۲
