تاریخچه و سیر تحولات خمیردندان
پرمطلب : خمیردندان، از جمله اجزاء سبد سلامت دهان است که از ابتدای پیدایشش تاکنون، به غیر از چند تغییر عمده که آن را به شکل امروزی درآورده، دستخوش تغییرات متعدد نبوده و از قرن نوزده میلادی، تقریباً به شکل حاضر وجود داشته است. چنانچه امروز هم این ماده، برخلاف مسواک با تغییرات نه‌چندان بنیادی روبروست که شامل مواد مؤثره و اجزاء تشکیل‌دهنده می‌شود.
تاریخچه خمیردندان تا قبل از قرن نوزده میلادی مبهم و نانوشته است و تنها اطلاعات قابل دسترس از این دوره از تاریخچه آن، این است که یونانیان و رومیان برای اولین بار به ماده‌ای که برای شستشوی دندان‌هایشان استفاده می‌کردند ساینده افزودند. آنان در خمیردندان پودر استخوان و صدف می‌ریختند، اما روشن نیست که ترکیبات این ماده پاک‌کننده دقیقاً در آن دوره چه بوده و چگونه از آن استفاده می‌شده است.
از قرن نوزده میلادی، استفاده از پودر دندان در بریتانیا مرسوم شد و جالب است بدانید که این ماده که ترکیباتی بر پایه جوش شیرین داشت، تا سال دو هزار میلادی در آمریکا استفاده می‌شد و در حال حاضر هم کمپانی کولگیت آن را به بازار هند و تعدادی دیگر از کشورها عرضه می‌کند. تا سال ۱۹۰۰ میلادی، ماده رایج برای تمیز کردن دندانها، خمیری بر پایه پودر هیدروژن پراکساید و جوش شیرین بود. در آن زمان، مردم خود باید از این مواد خمیر تهیه می‌کردند و خمیردندان‌هایی که ترکیبات آن‌ها از پیش با یکدیگر مخلوط شده بود، از قرن نوزدهم وارد بازار کشورهای مختلف شدند، اما تا جنگ جهانی اول نتوانستند از عمومیت پودر دندان پیشی بگیرند.
خمیردندان‌های تیوپی
دکتر واشینگتن شفیلد Washington Sheffield، دندان‌پزشکی که از دانشکده دندان‌پزشکی اوهایو- اولین دانشکده دندان‌پزشکی آمریکا، فارغ‌التحصیل شده بود، خمیردندان تیوپی را ابداع کرد. گفته می‌شود خمیردندان اولیه‌ای که دکتر شفیلد تولید کرده بود، ماده‌ای خوش‌طعم بوده که ابتدا آن را فقط در مطب خود برای بیمارانش استعمال می‌کرده است، اما مردم خواهان این بودند که بتوانند خارج از مطب هم از آن استفاده کنند. به همین دلیل، دکتر شفیلد دست به کار شد و در مطبی که در شهر لندن جدید در ایالت ویسکانسین آمریکا داشت، خمیردندان‌های خود را بسته‌بندی و روانه بازار کرد، اما کمی بعد از آن، پسرش لوسیس Lucius که برای تحصیل دندان‌پزشکی به دانشکده پزشکی هاروارد رفته بود، به کمکش آمد و گام بزرگی در تغییر شکل بسته‌بندی خمیردندان برداشت که آن زمان غیر قابل تصور بود و تا امروز هم بر جا مانده است. او در سفر به پاریس، نقاشان محلی را دید که رنگ را که در تیوپ‌های قابل انعطاف بسته‌بندی شده بودند، به راحتی می‌فشردند و این ایده را با پدرش در میان گذاشت که استفاده از خمیردندان به این شکل بسیار آسان‌تر است. تا آن زمان، افراد مجبور بودند پودرهای دندان را که داخل بطری بسته‌بندی شده بود، بر روی کف دستشان مرطوب کنند و از آن خمیر بسازند، اما با ایده لوسیس، استفاده از خمیردندان بسیار ساده‌تر و بهداشتی‌تر می‌شد. بنابراین او و پدرش این ایده را تجاری کردند و اولین محصولات خود را در ایالات متحده آمریکا به فروش رساندند و پس از آن، یک آزمایشگاه و خط تولید در خانه دکتر شفیلد در لندن جدید راه انداختند که بعدها تبدیل به کارخانه محصولات دارویی و بهداشتی شد. کولگیت ایده تیوپ‌های قابل انعطاف خمیردندان که ابتدا از سرب ساخته می‌شدند را سال ۱۸۹۶ وارد شهر یورک انگلستان کرد.
خمیردندان‌های آنتی باکتریال
ویلیوبی د میلر Willoughby D. Miller و نیوول سیل جینکینز Newell Sill Jenkins به همراه یکدیگر، برای اولین بار خمیردندان حاوی مواد آنتی باکتریال ساختند و نام آن را کلینوس Kolynos -که از عبارت یونانی Kolyo nosos به معنای پیش‌گیری از بیماری نشأت می‌گیرد، گذاشتند. آنان در اروپا، به همراه داروسازان تلاش زیادی کردند که خمیردندانی که تولید آن توجیه اقتصادی داشته باشد بسازند، اما این تلاش‌ها ناموفق بود. جینکینز پس از بازگشتن به آمریکا، شروع به همکاری با پروفسور هری وارد فوت Harry Ward Foote، دانشمند شیمی دانشگاه ییل کرد و پس از هفده سال کار بر روی پیشرفت کولینوس و آزمایش و خطای کلینیکی، ادامه کار را به پسرش لئونارد سپرد. این وارث خلف، به سرعت کلینوس را وارد بازار جهانی کرد و پس از گذشت چند سال از به دست گرفتن کار، کارخانه را به آمریکای شمالی، آمریکای لاتین، اروپا و خاور دور گسترش داد و شاخه‌‌ای از آن را هم در لندن تأسیس کرد. کولینوس تا سال ۱۹۳۷، در بیست و دو کشور تولید و در هشتاد و هشت کشور عرضه می‌شد. این برند در حال حاضر هم در مجارستان و آمریکای شمالی رواج دارد.
خمیردندان حاوی فلوراید
فلوراید در دهه ۱۹۸۰ میلادی در محصولی به نام تانگارا Tanagra به خمیردندان افزوده شد. ماده مؤثره تانگارا که شیمی‌دانی به نام آلبرت دنینگر Albert Deninger آن را ابداع کرده بود، کلسیم فلوراید بود و اولین بار کارخانه کارل F. تولنر Karl F. Toellner در ایالت برمن کشور آلمان آن را تولید کرد. انجمن دندان‌پزشکی آمریکا ADA در دهه ۱۹۵۰، خمیردندان فلوراید دار را تائید کرد و پس از آن، شرکت پروکتر اند گمبل Procter & Gamble، یک تیم تحقیقاتی به سرپرستی دکتر جوزه مولر Joseph Muhler، برگزید تا در دانشگاه ایندیانا به تحقیق بر روی خمیردندان فلوراید جدید بپردازند و سال ۱۹۵۵، شرکت کرست که زیرشاخه‌ای از پروکتر اند گمبل است، اولین خمیردندان حاوی فلوراید خود را که در مقیاس کلینیکی تائید شده بود، وارد بازار کرد. انجمن دندان‌پزشکی آمریکا، در اولین روز از آگوست ۱۹۶۰، اعلام کرد: «کرست خمیردندان ضدپوسیدگی ابداع کرده که در صورتی که استفاده از آن با برنامه بهداشت دهان هوشمندانه و مراقبت‌های کلینیکی همراه باشد، می‌تواند بسیار سودمند باشد.»
شاید آخرین گام از تغییراتی که منجر به تولید خمیردندان‌های مدرن شد را بتوان جایگزین کردن هیدروکسی آپاتیت سنتتیک، یا ماده سازنده مینای دندان، با فلوراید در سال ۲۰۰۶ دانست که توسط شرکت بایوریپیر BioRepair در اروپا انجام شد. این ماده، با تشکیل یک ماده سنتتیک حول دندان، از آن محافظت می‌کند و این در حالی است که فلوراید، مینای دندان را سخت‌تر می‌کند و سپس به فلوراپاتیت تبدیل می‌شود.
منبع: sheffieldpharma.com
