از دندانهای کودکان چطور حفاظت کنیم
سایت پرمطلب: رعایت بهداشت دهان باعث سلامت دندانهای شیری و دائمی میشود. همانطور که می‌دانید دندانهای شیری ۳ وظیفه مهم دارند که دو تای آن یعنی جویدن و زیبایی با دندانهای دائمی مشترک است. اما وظیفه سوم آنها که اهمیت بسیاری دارد ایجاد مسیری برای رویش دندانهای دائمی است که چندی پیش مقاله‌ای در همین زمینه در سایت منتشر شد. اگر دندانهای شیری سالم باشند و در زمان درست خود لق شده و بیفتند جدا از اینکه زیبایی و امکان تغذیه سالم را برای کودک به ارمغان می‌آورند امکان رویش صحیح دندانهای دائمی را هم فراهم می‌آورند. اما اگر بهداشت دهان بدرستی رعایت نشود دندان‌ها زود از دست می‌روند و کودک با مشکلاتی نظیر دشواری غذاخوردن، کاهش اعتماد به نفس به خاطر مشکلات زیبایی و تکلم و رویش نامرتب و شلوغی دندانهای دائمی روبرو میشود.
نقشی در دل سنگ
اگر کودکی از همان دوران بچه‌گی نسبت به رعایت بهداشت و دهان و دندان مقید شود و این مسأله به شکل عادت در رفتارهای او نقش ببندد قطعا در دوران بزرگسالی هم با دقت و نظم بهداشت دهان را رعایت می‌کند.دقیقا مثل تمام رفتارهایی که اگر در دوران کودکی در رفتار بچه نهادینه شود در بزرگسالی هم انجام خواهد شد.
دندانهای سالم
برای داشتن دندانهای سالم در دوران کودکی باید چند نکته توسط کودک و والدین رعایت شوند. این نکته‌ها عبارتند از مسواک زدن و نخ کشیدن منظم، تغذیه صحیح در دوران نوزادی و کودکی، بکارگیری روش‌های پیشگیری از پوسیدگی نظیر درمان با فلوراید و شیارپوش‌ها و درنهایت ویزیت‌های منظم برای تشخیص و درمان زودهنگام بیماری‌های دهان و دندان. بسیاری از این نکات در دوران بزرگسالی هم قابل اجرا هستند.
باز هم مسواک
هر کاری کنیم در نهایت برای داشتن دندان‌هایی سالم مؤثرترین روش حذف عوامل ایجاد پوسیدگی به روش مکانیکی با کمک مسواک و نخ دندان است.
مسواک اصلی‌ترین ابزار تمیزکردن مکانیکی حفره دهان است. برای کودکان مسواک باید حتما نرم بوده و برای آنها طراحی شده باشد.در انتخاب مسواک برای کودکان جذابیت ظاهری مسواک اهمیت زیادی دارد.بنابراین کودک شما هر مسواکی را پسندید همان را برایش تهیه کنید ولی بد نیست پیش از این کار با دندانپزشک درباره مناسب‌ترین نوع مسواک با توجه به سن و سال کودک مشورت کنید.
مسواک زدن صحیح در کودکان
بهترین روش‌های مسواک‌زدن با توجه به سن کودک متفاوت هستند. از زمانی که کودک بتواند خودش مسواک بزند بهترین روش، مسواک‌زدن به سمت جلو و عقب است. به تدریج و با افزایش مهارت کودک و بالا رفتن سن روش مسواک‌زدن به شکل دایره‌ای شکل روی دندان‌ها و لثه در می‌آید. نکته مهم مسواک زدن منظم دوبار در روز برای کودکان است. که یکی از آنها باید حتما شب قبل از خوابیدن انجام شود. نوبت دیگر مسواک‌زدن هم بهتر است صبح بعد از صبحانه باشد که هم غذاهای شیرین عامل پوسیدگی از حفره دهان پاک شوند هم دهان کودک در ابتدای روز خوشبو شود.
کودکان از سنی می‌توانند خودش مسواک بزنند که بتوانند بدون کمک‌گرفتن یک استیک را ببرند، بند کفششان را ببندند و بتوانند یک شکل را طوری رنگ‌آمیزی کنند که رنگ از خط بیرون نزند.
نخ‌کشیدن
از حدود ۳ سالگی یعنی زمانی که دندانهای آسیای شیری در تماس با یکدیگر قرار می‌گیرند دیگر مسواک قادر به تمیزکردن فضای بین دندان‌ها نیست و باید از نخ دندان استفاده شود. والدین باید تا زمانی که کودک خودش بتواند این کار را انجام دهد وظیفه نخ‌کشیدن بین دندان‌ها را بر عهده بگیرند. نخ‌کشیدن دست‌کم یکبار در روز ضروری است و بهتر است هنگام خواب قبل یا بعد از مسواک زدن انجام شود.
الگوی غذایی سالم
بطور کلی برای ایجاد پوسیدگی وجود سه عامل ضروری است: باکتری، دندان و مواد قندی. تنها عاملی که می‌توان با کنترل آن جلوی ایجاد پوسیدگی را گرفت حذف به موقع مواد قندی از حفره دهان و مصرف به اندازه این مواد است. والدین باید با دقت مراقب مواد قندی باشند که کودک در طول روز مصرف می‌کند. بهترین الگو برای مصرف شیرینی‌ها خوردن آنها پس از یک وعده غذایی اصلی است. بدین ترتیب اشتهای کودک برای غذا از بین نمی‌رود و چون احساس سیری می‌کند نمی‌تواند خیلی شیرینی بخورد.
نکته دیگر اینکه مصرف مداوم و درازمدت مواد قندی و شیرینی در طول روز باعث میشود تا دندان‌ها دائما در معرض مواد قندی قرار گرفته و بشدت مستعد پوسیدگی باشند. بطور کلی تکرر و تعداد دفعات مصرف مواد قندی بسیار مخرب‌تر از مقدار مصرف این قبیل مواد است. این فرض هم که کسی بتواند بلافاصله بعد از خوردن شیرینی‌جات مسواک بزند عملا امکان‌پذیر نیست. بنابراین بهترین راه این است که والدین طوری برنامه‌ریزی کنند تا کودکان بلافاصله بعد از هر وعده غذایی اصلی و شیرینی بخورند چون در این صورت تمیزکردن دهان و مسواک‌زدن بسیار ساده‌تر میشود و تعداد دفعات آن متناسب با تعداد دفعات مصرف شیرینی کاهش می‌یابد.
هرچند توصیه بر این است که بجای مواد شیرین و پوسیدگی‌زا یا چیپس و انواع اسنک‌های مضر از انواع میوه‌های شیرین یا خشکبار و مغزهایی نظیر گردو، بادام و پسته به عنوان میان‌وعده استفاده شود تا هم از مضرات متعدد شیرینی‌جات و اسنک‌ها در امان بمانیم و هم از مزایای متعدد موادی که در بالا ذکر شد بهره‌مند شویم.
شیر شبانه
این یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که در زمینه سلامت دهان و دندان کودکان با آن روبرو هستیم. کودک خردسال شب هنگام موقع شیرخوردن از سینه مادر به خواب می‌رود. بدین ترتیب شیر به مدت طولانی در اطراف دندانهای شیری تازه روییده باقی مانده و باعث بروز پوسیدگی‌های بسیار شدیدی میشود. این پوسیدگی‌ها دندانهای جلویی کودک را درگیر کرده و خیلی زود باعث عفونت عصب این دندان‌ها میشود که نتیجه آن درد بسیار شدید برای کودک و شکستن و خردشدن دندان‌ها خواهد بود.
برای پیشگیری از این مشکل توصیه میشود مادر از یک سالگی به بعد دیگر شبها به کودک شیر ندهد چون بیش از آنکه برای کودک مفید باشد یک عادت است. دوم اینکه پس از شیردادن حتما با یک پارچه یا گاز طبی شیر را از اطراف دندان‌ها پاک کنند یا به کودک آب بدهند.
فلورایدتراپی
یکی از روش‌های مؤثر پیشگیری از پوسیدگی است. فلوراید ماده‌ای است که با مواد تشکیل دهنده مینای دندان ترکیب شده و این ترکیب جدید در برابر پوسیدگی مقاومت بالاتری دارد. بیشترین تأثیر فلورایدتراپی در دوران کودکی(روی دندانهای شیری) است و نیز هنگامی که دندانهای دائمی به تازگی روئیده باشند. هرچه سن بالاتر برود تأثیر این درمان کاهش می‌یابد. بیشترین تأثیر فلوراید تراپی بین ۳ تا ۱۵ سالگی است. در مورد فلوراید یک نکته بسیار مهم وجود دارد که به آب آشامیدنی مربوط میشود.
فلوراید از جمله موادی است که در آب آشامیدنی وجود دارد و نیاز به درمان با آن به غلظت فلوراید در آب آشامیدنی ارتباط دارد. در برخی مناطق ایران مثل استان‌های جنوبی و حاشیه خلیج فارس غلظت فلوراید آب در حدی بالا است که حتی باعث رنگ گرفتن و متخلخل شدن مینای دندان‌ها میشود. در چنین مناطقی نباید برای کودکان فلورایدتراپی انجام شود.
فلوراید تراپی بهتر است در مطب و زیر نظر دندانپزشک انجام شود.
شیارپوش‌ها
استفاده از شیارپوش‌ها(فیشورسیلنت) روش درمانی مهمی برای پیشگیری از پوسیدگی در دندانهای آسیای دائمی است که در آن شیارهای عمیق روی سطح جونده دندانهای آسیای دائمی با موادی همرنگ دندان و شبیه کامپوزیت پوشانده می‌شوند تا عمق این شیارها کاهش پیدا کرده و تمیزکردن آنها ساده‌تر شود. اگر هم دندان پوسیدگی مختصری داشته باشد آن پوسیدگی با تراشی مختصر برداشته شده و با موادی که ذکر شد ترمیم می‌شوند که به آن CAR (اصطلاحی جدیدتر برای واژه رایج PRR)می‌گویند. معمولا این درمان‌ها بلافاصله بعد از تکمیل رویش اولین دندان آسیای بزرگ تجویز میشود تا هرچه سریعتر عمق شیارهای مستعد پوسیدگی کاهش پیدا کند. البته این درمان می‌تواند در سنین بالاتر و حتی در بزرگسالان هم تجویز شود ولی اصلی‌ترین هدف این درمان کاهش احتمال پوسیدگی سطح جونده در کودکان است.
دندان‌هایی که با روش‌های فوق تحت درمان قرار می‌گیرند مقاومت قابل توجهی نسبت پوسیدگی سطح جونده از خود نشان می‌دهند.
یک نکته بسیار مهم در این دو روش درمانی رعایت صحیح بهداشت دهان و دندان توسط کودک است چرا که اگر دندان به بهترین شکل ممکن توسط دندانپزشک تحت درمان پیشگیری قرار گیرد ولی کودک، بهداشت دهان و دندان را رعایت نکند و تحت نظارت صحیحی از سوی والدین قرار نداشته باشد، درمان فیشورسیلنت فایده چندانی نخواهد داشت چرا که پوسیدگی سطوح طرفی دندان را براحتی درگیر خواهند کرد.
…
