جلسه ۳۷ درس خارج فقه، مبحث حج
موضوع: استطاعت
سخنران: حضرت آیت اللـه حاج سیّد محمّد محسن حسینی طهرانی – تاریخ: ۱۳ ذی القعده الحرام ۱۴۲۹ ه.ق
[button color=”orange” size=”small” link=”http://file.pormatlab.com/kimiyasaadat/haj037.mp3″ icon=”” target=”false”]دریافت صوت[/button]
[button color=”red” size=”small” link=”http://file.pormatlab.com/kimiyasaadat/haj037.pdf” icon=”” target=”false”]دریافت متن[/button]
چکیده:
۱- در تعلیق امر بر قید یا شرطی از طرف مولا صور مختلفی متصور است، من جمله اینکه این شرط در تحت قدرت مکلف نباشد، مثل زوال نسبت به صلاه یا اینکه در تحت قدرت او باشد مثل طهارت و صور دیگر.
۲- انبعاث طلب در نفس مولا به اختلاف لحاظ مولا نسبت به شرط یا قید مختلف می‌شود که این لحاظ بر اساس کیفیت ارتباط بین ایجاب و مأموربه است و این اختلافِ کیفیت لحاظ و انبعاث نحوۀ ظهور خارجی مأموربه را برای مکلف روشن می‌کند.
۳- کیفیت اخذ قیود و شروط نسبت به یک واجب گاهی به صورت شرط الوجود است گاهی به صورت شرط الوجوب که در صورت اول تحصیل مقدمه به عهدۀ خود مکلف است و حقّ ممانعت از مقدمه را هم ندارد.
۴- شرطی که در ظرف قدرت مکلف نیست، اما وقوعش حتمی است مثل زوال برای صلاه به عنوان ظرف فعلیّت واجب لحاظ می‌شود و بر این مبنا واجب، دیگر نسبت به این شرط، واجب مشروط نخواهد بود. یعنی اینطور نیست که قبل از زوال، وجوب صلاه تشریع نشده باشد، بلکه این وجوب مطلق است. پس در تحت قدرت بودن و نبودن شرط، دخالتی در کینونیت وجوب ندارد.
۵- شرطی که در تحت قدرت مکلف است مثل طهارت نسبت به صلاه، دیگر مکلف مختار به اتیان و عدم اتیان آن شرط نیست چون اختیار، واجب را از وجوب ساقط می‌کند. زیرا آن شرط در امر به صلاه منطوی است و اختیار در اتیان و عدم اتیان شرط با اصل وجوب تناقض دارد. پس صلاه نسبت به این شرط واجب مطلق است.
۶- اشتراط قدرت نسبت به یک عمل شرط وجود است و واجب نسبت به این شرط، واجب مطلق است نه مشروط و این اشتراط، آن واجب را از اطلاق خودش خارج نمی‌کند و بازگشت این اشتراط به رفع عسر و حرج است و سلب این قدرت در اختیار مکلف نیست.
۷- اشتراط قدرت در حج، شرط وجود است و اینکه در روایات این قدرت و استطاعت به زاد و راحله تفسیر شده اگر اینچنین تفسیری در روایات نبود همین زاد و راحله فهمیده می‌شد و حج نسبت به استطاعت واجب مطلق است و اختیار سلب استطاعت به دست مکلف نیست.
۸- تعلیق وجوب خمس بر رسیدن به حدّ نصاب واجب مشروط است و مکلف می‌تواند و اختیار این را دارد که کسب خود را به حدّ نصاب نرساند به خلاف تعلیق وجوب حج بر استطاعت.
۹- در واجب مشروط، حصول شرط علت برای انبعاث امر است، مثل وجوب صلاه آیات که مشروط به اسباب آن است مثل خسوف و کسوف. لذا اختیار ادراک کسوف و خسوف به دست مکلف است.