جلسه ۷۰۴ درس فلسفه، کتاب اسفار
استاد: حضرت آیت اللـه حاج سیّد محمّد محسن حسینی طهرانی
تاریخ: ۲۲ ربیع الثانی ۱۴۳۱
خلاصه:
۱ هیولای اولیه و ماده المواد حقیقتش به همان جنبۀ صوریه اوست که به واسطۀ آن از ابهام بیرون می‌آید و تمام آثار و خصوصیات در صورت نوعیه به واسطه همان صورت نفسیه اوست که بر او حاکم است. ۲ قضیه‌ای تربیتی به نقل از مرحوم سیدعلی لواسانی. ۳ کلام مرحوم آخوند از جهت اینکه صورت جنبۀ علّی نسبت به ماده دارد و هر مقدار که صورت جنبۀ فعلیت پیدا کند در ماده تأثیر بیشتری می‌گذارد، مورد قبول ماست و اما اینکه نسبت شرّیت و ظلمت به او می‌دهد مورد پذیرش نیست زیرا شر و ظلمت به جنبۀ عدمیت یک شئ برمی‌گردد. ۴ آنچه که در اینجا می‌توان گفت عکس قضیه‌ای است که مرحوم آخوند فرمودند. یعنی هر چه جنبۀ تجرد صورت نوعیه نسبت به مراتب تجرد قوی‌تر باشد، تأثیر آن در جسم و هم‌سنخ کردن آن حیثیت قابلی با فاعلی بیشتر است. ۵ از این قاعده به مسئلۀ معاد جسمانی می‌توان پی برد گر چه استدلال بر وجوب بدن مثالی نمی‌توان کرد. ۶ بدن به واسطۀ نفس و صورت نوعیه تحت تسخیر روح و نفس در می‌آید و هر چه جنبۀ صوری قوی‌تر باشد جنبۀ نورانیت بدن بیشتر می‌شود، نه اینکه شرّ و ظلمت در آن بیشتر شود کما اینکه مرحوم آخوند بر آن است. ۷ ولی فقیه باید از جزئیت عبور کرده و به کلیت رسیده باشد و روحش با آن حقیقت کلّی متحد شده باشد.