اطلاعات عمومی

آبیاری کاکتوس چقدر و چگونه

دقت در آبیاری کاکتوس یکی از مهمترین کارهای طرفداران کاکتوس می باشد. افراط و تفریط در آبیاری کاکتوس هر کدام آثاری برای کاکتوس به همراه خواهد داشت.

اما به راستی برای آبیاری کاکتوس چه باید کرد؟ آیا کاکتوس ها از آب متنفر هستند و یا به دنبال آب و ذخیره آن هستند؟ کاکتوس ها چگونه خود را از شر آب اضافی خلاص می کنند و یا آیا در صورت کم آبی خشک می شوند؟

نحوه، حجم و فواصل آبیاری در کاکتوس رابطه مستقیم با عوامل زیر دارد:
فصل
اقلیم
نوع کاکتوس
نوع گلدان
تعداد یا حجم کاکتوس یک گلدان
ترکیب خاک
دمای محیط
نور و تابش آفتاب
رطوبت هوا
شرایط تهویه هوا یا باد محلی

بنابراین به علت متنوع بودن شرایط فوق، نمی توان دستورالعمل عمومی تعیین کرد و فقط می توان نکات و معیار ها را معرفی کرد تا به وسیله آنها، صاحبان کاکتوس به یک استاندارد مناسب با شرایط محیطی خود برای آبیاری کاکتوس برسند.

در حالت کلی قانون طلایی برای آبیاری کاکتوس وجود دارد: less is more یعنی کمتر بیشتر است. این به این معنی است که ممکن است کاکتوس کمی از کم آبی رنج ببرد ولی امکان از دست دادن آنها کم می شود.

آبیاری در فصول رشد

فصل رشد، به فصولی گفته می شود که کاکتوس فعال بوده و در حال رشد می باشد. بر خلاف تصور بسیاری، در فصول رشد کاکتوس و ساکولنت نیاز به آبیاری منظم دارد.
در این فصل بهتر است که کاکتوس تا اندازه ای آبیاری شود که کمی آب از درز های پایین گلدان خارج شود. سپس آبیاری مجدد، زمانی انجام شود که خاک کاکتوس کاملا خشک شود.
بهتر است که کل سطح خاک را خیس نکرد. این به این دلیل است که آب در اطراف ساقه کاکتوس جمع نشده و رطوبت به مرور به کل خاک برسد. با این کار امکان پوسیدگی ساقه از بین می رود.
برای اطمینان از خشک بودن خاک می توان به اندازه چند سانتی متر سطح خاک را به کناری زد و یا آنکه یک خلال دندان را به آرامی در خاک فرو کرده، در صورتی که رطوبتی مشاهده نشد مجددا آبیاری انجام شود.
در ایامی که هوا گرم می باشد. آبیاری در ابتدای شب انجام شود تا گرما و تابش خورشید به کاکتوس آسیبی نرساند و کاکتوس فرصت کافی برای دریافت آب قبل از تبخیر را داشته باشد. همچنین دمای آب ترجیحا به دمای محیط نزدیک باشد تا ریشه کاکتوس در اثر تغییر دمای ناگهانی شوکه نشود. (بهتر است ظرف حاوی آب به مدت ۲۴ ساعت در محل نگهداری کاکتوس باشد تا به دمای محیط نزدیک شود)
همچنین می توان کاکتوس را از پایین گلدان آبیاری کرد. این روش بیشتر برای گلدان های پلاستیکی مناسب است.
برای اینکار می تواند گلدان کاکتوس را برای مدتی در یک ظرف با حجم آب کم قرار داد تا ریشه کاکتوس آب مورد نیاز خود را جذب نماید. زمان به اندازه ای باشد که خاک مرطوب گردد.
می توان آبیاری به صورت ترکیبی باشد. به این شکل که گاهی از زیر گلدان و گاهی داخل گلدان آبیاری انجام شود.
آبیاری کم و خشکی طولانی مدت در فصول رشد موجب خشک شدن ریشه ها گشته و در صورت آبیاری مجدد امکان پوسیدن ریشه ها وجود دارد.
کاکتوس هایی که در فصول رشد در فضای آزاد نگهداری می شود، نسبت به نگهداری در خانه، رطوبت را سریعتر از دست می دهند. بنابراین فواصل زمانی آبیاری کم می شود.
در صورتی که از سنگریزه روی سطح خاک استفاده می شود، دقت شود که خاک دیرتر رطوبت خود را از دست می دهد.
ساکولنت ها به آب بیشتری نسبت به کاکتوس نیاز دارند. بنابراین قبل از خشک شدن کامل خاک، آبیاری انجام شود.

آبیاری در فصل استراحت

فصولی از سال به عنوان فصل استراحت است که کاکتوس در این فصول فعالیت و قدرت رشد ندارد و ترجیح می دهد به شرایط استراحت و خواب برود. عموما این فصل برای کاکتوس ها زمستان و با سرد شدن هوا و کوتاه شدن روز می باشد. البته برخی واریته ها دارای فصل استراحت متفاوت بوده و برخی نیز فصل استراحت ندارند. ایجاد شرایط استراحت الزامی نبوده و بیشتر با هدف ذخیره شدن انرژی کاکتوس ها برای گلدهی در فصول رشد می باشد.
در فصول استراحت، کاکتوس عموما نیاز آبی بسیار کمی دارد و حتی برخی از آنها باید کاملا خشک شوند.
در صورتی که کاکتوس ها را در نور و درجه حرارت زیر ۸ درجه نگهداری می شود، فقط زمانی آبیاری شود که احساس می شود کاکتوس در حال خمودگی و چروکیدگی می باشد. حجم آب در حد رفع نیاز و رسیدن رطوبت به ریشه بوده و نباید به اندازه سیراب شدن آبیاری شود.
در این شرایط بهتر است ۲ هفته پس از خشک شدن کامل خاک آبیاری ناچیز انجام شود.
در صورتی که کاکتوس در مکانی تاریک و در دمای زیر ۸ درجه نگهداری می شود، می توان کل فصل استراحت، کاکتوس ها را خشک نگهداری کرد.
در همه موارد دقت شود که کم کردن آب تدریجی انجام شود.
در فصل استراحت و ایامی که هوا سرد تر است باید آبیاری در صبح زود انجام شود و آب کمی ولرم باشد.
ساکولنت ها نسبت به کاکتوس ها در این فصل نیز نیاز آبی بیشتری دارند.
در صورتی که تصمیم بر این نباشد که کاکتوس در این فصل به حالت استراحت برود، با ایجاد شرایط نوری و دمای مناسب، آبیاری با حجم کمتر و فواصل کم بیشتری نسبت به فصول رشد نیاز است.

نکات کلی آبیاری

کاکتوس ها و ساکولنت دارای اندام های ذخیره سازی آب هستند و به واسطه آن تحمل کم آبی را دارند. کاکتوس ها به علت داشتن سیستم های قوی تر نگهداری و روش های هوشمندانه نگهداری آب و مبارزه با تبخیر آب نسبت به ساکولنت ها از مقاوت بیشتری برخوردار هستند. به همین دلیل در آبیاری، کاکتوس ها با ساکولنت ها تفاوت هایی دارند.
کاکتوس های نوزاد و نوجوان نسبت به کاکتوس های بالغ به آبیاری بیشتری نیاز دارند.
زه کشی مناسب گلدان، شاه کلید و نکته اطمینان برای در امان ماندن از بسیاری مخاطرات آبیاری است. بهتر است ۳ سانتی متر کف گلدان با سنگریزه ها (به اندازه نخود) پر شود و گلدان سوراخ تخلیه آب داشته باشد. تعداد سوراخ ها بسته به اندازه و نوع گلدان متفاوت است.
در صورتی که از زیر گلدانی استفاده می شود، حتما پس از آبیاری، آب قرار گرفته در زیر گلدان (ناشی از زه کشی مناسب گلدان) را تخلیه شود تا مجدا ریشه گیاه رطوبت را پس از آبیاری دریافت نکند.
کاکتوس هایی که در گلدان سفالی (خام) نگهداری می شوند به علت جذب بخشی از رطوبت توسط گلدان، به آبیاری بیشتری نیاز دارند.
گلدان پلاستیکی آب را برای زمان بیشتری نسبت به سفالی نگه می دارند. بنابراین در آبیاری این دسته از کاکتوس ها دقت شود.
کاکتوس هایی که در گلدان نگهداری می شوند نسبت به کاکتوس هایی که بر روی زمین کاشته شده اند نیاز به مراقبت بیشتری در آبیاری دارند.
هر چه اندازه گلدان کاکتوس کوچکتر باشد، در فصول رشد به آبیاری بیشتری نسبت به گلدان های بزرگ نیاز دارند. این به دلیل حجم کمتر خاک و زمان کمتر نگهداری رطوبت می باشد.
در صورتی که در ترکیب خاک از موادی که نگهدارنده رطوبت هستند (مانند ورمی کمپوست) استفاده می شود، در آبیاری دقت بیشتری شود.
در صورتی که در ترکیب خاک کاتوس، حجم خاک باغچه یا خاک رس و یا پیت موس زیاد است به آبیاری کمتری نیاز دارند.
در صورتی که خاک کاکتوس از شن زیاد برخوردار است و مقدار خاک کمی دارد، به آبیاری بیشتری نیاز دارد.
از آنجا که یکی از منابع تغذیه آبی کاکتوس رطوبت هواست، در صورتی که کاکتوس در مناطق گرم و خشک نگهداری می شود، به آبیاری بیشتری نیاز دارد و در صورتی که در مناطق شرجی با رطوبت بالا نگهداری می شود به آبیاری کمتری نیاز دارد.
برخی کاکتوس ها دارای ریشه های عمودی و تا حدی غده ای با گستردگی کم هستند و برخی دارای ریشه هایی گسترده و نازک هستند. کاکتوسی های با ریشه های گسترده به آبیاری بیشتری نیاز دارند و کاکتوس ها با ریشه کوتاه یا غده ای به آبیاری کمتری نیاز دارند.