جلسه ۶۶ درس خارج فقه، مبحث حج
موضوع: استطاعت
استاد: حضرت آیت اللـه حاج سیّد محمّد محسن حسینی طهرانی – تاریخ: ۴ جمادی الاول ۱۴۳۰ ه.ق
[button color=”orange” size=”small” link=”http://file.pormatlab.com/kimiyasaadat/haj066.mp3″ icon=”” target=”false”]دریافت صوت[/button]
[button color=”red” size=”small” link=”http://file.pormatlab.com/kimiyasaadat/haj066.pdf” icon=”” target=”false”]دریافت متن[/button]
چکیده:
۱- بحث واجب مطلق و مشروط از موضوعات بسیار مهم و حساسی است که با تقریر صحیح زیربنای احکام را تغییر خواهد داد از حیث آثاری که مترتب بر این اصل و مبنا می‌شود.
۲- مرحوم نائینی می‌فرمایند: در مقدمات عقلیه، عقل حاکم به تحصیل وجود قدرت بر اتیان مأموربه و مکلف است بطوری که اگر مکلف بواسطه اهمال در تهیه مقدمات واجب موجب تفویت آن غرض و مأموربه گردد این عقلاً قبیح است و مشمول قاعده (الامتناع بالاختیار لا ینافی الاختیار) خواهد شد.
۳- اعتراضی که بر مرحوم نائینی وارد است این است که چه فرقی می‌کند بین کسی که یعلم انه یصبح مکلفاً فی وقت الزوال و بین من یعلم انه یصیر مستطیعاً فی الموسوم الحج، که در اولی حکم به وجوب حفظ ماء می‌کنید برای وضوء بعدالزوال ولی در مسأله استطاعت نه تنها حکم به عدم وجوب می‌کنید بلکه جایز می‌دانید فرد مستطیع قبل از موسم خود را از استطاعت خارج کند؟
۴- نکته‌ای که از نظر فقهاء مغفول‌عنه قرار گرفته است اینکه: مولا نمی‌تواند قدرت را یکی از ملاکات در وجوب بر مکلف قرار دهد بلکه قدرت شرط برای تحقق واجب است و دیگر اینکه حکم عقل بر وجوب تهیه مقدمات جهت رفع تفویت مصلحت، قبل از اوامر انشائیه به وجوب چه جایگاهی را می‌تواند داشته باشد؟
۵- نتیجه بحث این شد که واجب مطلق آن واجبی است که مکلف حق اسقاط و اختیار ندارد و واجب مشروط آن است که مکلف می‌تواند قبل از آن خود را در موقعیتی قرار دهد که آن ملاک در آنجا محقق نشود و لذا استطاعت چه در مورد حج و یا غیر آن فقط به عنوان صرف ابراز یک امر عادی است نه به عنوان قید.