غزل ۲ حضرت حافظ: صلاح کار کجا و من خراب کجا

ترجمه ابیات:

۱- تشخیص صلاح کار کجا و من مست از خود بى‌خبر کجا؟ ببین تفاوت راه از کجاست تا به کجا! ۲- از صومعه و جامه‌ى تزویر و ریاکارى صومعه داران، دلم گرفته است! دیر مغان کجا و شراب ناب کجاست (که سرمستم کند و از این دل‌تنگى مرا برهاند؟)

۳- رندى و لاابالیگرى، چه تناسبى با صلاح و تقوا دارد؟ شنیدن سخن واعظان کجا و دل سپردن به نواى خاص رباب کجا؟ [رباب، که نوعى ساز است، در اینجا بر مفهوم عام موسیقى دلالت دارد.

مصراع دوم در واقع تمثیلى است براى حکم مصراع اول: به پند واعظان گوش سپردن کار اهل تقوا و دل به صداى موسیقى دادن و به شادى و لهو و لعب پرداختن کار رندان است و این دو هیچ مناسبتى با یکدیگر ندارند!]

۴- دل دشمنان از چهره‌ى زیباى دوست چه بهره‌اى مى‌برد؟ زیرا که دل دشمنان مانند چراغ خاموش و چهره‌ى دوست مانند خورشید درخشان است. [بنابراین، بین تاریکى و روشنایى هیچ تناسبى وجود ندارد!]

۵- وقتى که خاک آستان شما، مانند سرمه، روشنگر چشم ماست، ما از این بارگاه به کجا مى‌توانیم برویم؟

۶- اى دل، با این شتاب به کجا مى‌روى؟ این قدر به سیب زنخدان یار نگاه مکن و آگاه باش که چاه بر سر راه توست. [تورفتگى چانه را به چاهى تشبیه مى‏کند و به عاشق هشدار مى‌دهد که فریفته و شیفته‌ى زیبایى چانۀ یار مشو که در چاه زنخدان مى‌افتى و گرفتار مى‌شوى.]

۷- روزگار وصال- که یادش به خیر باد- گذشت و رفت. به راستى آن ناز و غمزه و آن خشم و سرزنش یار کجاست؟ [از روزگار خوش وصال یاد مى‏کند و این که هم خشم و عتاب و هم ناز و غمزۀ یار خواستنى بود و از این که اکنون از آن همه محروم مانده به حسرت یاد مى‏کند!]

۸- اى دوست، از حافظ، آرام و قرار انتظار نداشته باش. (در این وضعى که من هستم) قرار و شکیبایى و خواب کجاست؟ [نشان عاشقى، بى‌قرارى است. چگونه مى‌توان از عاشق، انتظار صبر و قرار داشت؟]