زود از دست رفتن دندان‌های شیری چه عوارضی دارد؟
سایت پر مطلب : خیل گسترده‌ای از مردم با این فکر که دندان شیری بالاخره می‌افتد و با دندان دائمی جایگزین می‌شود به رعایت بهداشت دهان کودکان خود چندان اهمیتی نداده و بدنبال بروز مشکلاتی از قبیل پوسیدگی یا درد فوراَ از دندان‌پزشک می‌خواهند تا این دندان‌ها را خارج کند چون به هرحال بجای آن‌ها دوباره دندان در می‌آید. اما قضیه به این سادگی‌ها هم نیست.
مهم‌ترین وظایف دندان‌های شیری
دندان‌های شیری که از حدود ۶ ماهگی در دهان نوزاد ظاهر می‌شوند دقیقاَ همان عملکرد دندان‌های دایمی را دارند؛ یعنی تامین فرایند جویدن و زیبایی به اضافه چند عملکرد دیگر نظیر حفظ ارتفاع صورت، جلوگیری از تحلیل استخوان و… اما دو وظیفه بسیار مهم دیگر نیز بر عهده دندان‌های شیری‌ست که نقش فوق العاده مهمی در عملکرد صحیح دندان‌های دایمی در بقیه عمر فرد خواهند داشت. یکی از آن‌ها تامین مسیری برای رویش دندان‌های دایمی ست. بعبارت ساده‌تر دندان‌های شیری مثل یک راهرو از پیش آماده شده جهت و مسیر رویش دندان‌های دایمی را مشخص می‌کنند. نقش مهم دیگر حفظ فضای لازم جهت رویش دندان‌های دایمی ست. که به تدریج با رشد فکین و اختلاف ابعادی بین آسیاهای شیری و آسیاهای کوچک دایمی فضای لازم جهت رویش دندان‌های دایمی تامین می‌شود.
دندان ۶ سالگی: مهم‌ترین دندان
معمولا اولین دندان دایمی که در دهان ظاهر می‌شود دندان‌های پیش فک پایین هستند و پس از رویش آن‌ها یا همزمان با رویش آن‌ها مهم‌ترین دندان‌ها در سیستم جونده در حفره دهان ظاهر می‌شوند یعنی اولین آسیاهای بزرگ دایمی که به آن دندان شش سالگی هم می‌گویند. مسؤولیت تنظیم ارتباط بین دندان‌ها در بزرگسالی و فرایند جویدن بیش از هر عامل دیگری با توجه به وضعیت این دندان‌ها تعیین می‌شود. البته گاهی ممکن است این دندان حتی قبل از رویش دندان‌های پیش در دهان ظاهر شوند که دراین صورت تشخیص رویش آن‌ها توسط والدین دشوار‌تر می‌شود.
وقتی دندان ۶ سالگی از دست برود…
اولین دندان‌های آسیای بزرگ دایمی جانشین هیچ کدام از دندان‌های شیری نمی‌شوند. به عبارت دیگر دندانی نمی‌افتد تا آن‌ها در حفره دهان ظاهر شوند. بهمین دلیل بسیاری از والدین و حتی خود کودک ازرویش این دندان‌ها مطلع نمی‌شود و با عدم رعایت بهداشت این دندان‌ها خیلی سریع دچار پوسیدگی شده و والدین به خیال اینکه این هم یک دندان شیری است اقدامی برای ترمیم پوسیدگی انجام نمی‌دهند. در نتیجه اغلب عصب دندان درگیر می‌شود که نیاز به درمانهای پیچیده‌ای دارد. متاسفانه باز هم والدین با همان تصور غلط مراجعه به دندان‌پزشک را آنقدر به تعویق می‌اندازند که چاره‌ای جز کشیدن دندان باقی نمی‌ماند. اما همین دندان قبل از اینکه به واسطه پوسیدگی از بین برود می‌تواند دستخوش مشکلات دیگری شود که مثل موارد فوق تاثیر مخربی بر کل سیستم جونده بیمار خواهد داشت.
وقتی دندان‌ها جلوی یکدیگر را می‌گیرند…
اگر قبل از روییدن اولین آسیای بزرگ دایمی، دومین آسیای شیری (که اولین آسیای بزرگ دایمی درست در پشت آن رویش می‌یابد) از دست برود دندان که راهنمای رویشی خود را از دست داده در داخل فک بسمت جلو می‌چرخد و در وضیعتی کج و غیرعادی رویش می‌یابد. در این حالت نه تنها تماسهای صحیح این دندان با دندان‌های کناری و بالایی خود برقرار نمی‌شود بلکه کج شدن دندان باعث از دست رفتن فضای رویشی دومین آسیای کوچک دایمی می‌شود که در حدود سن ۱۲ سالگی رویش می‌یابد. بدین ترتیب این دندان برای همیشه نهفته باقی مانده و هرگز در داخل دهان ظاهر نخواهد شد و این اتفاقی‌ست که در اکثر مواقع رخ خواهد داد. اما اگر دومین آسیای شیری زمانی از دست برود که اولین آسیای بزرگ دایمی رویش پیدا کرده است این بار با کاهش فضای رویشی برای دندان اسیای کوچک دوم دایمی روبرو هستیم و دندان معمولا خارج از قوس فکی رویش می‌ابد تا برای خود فضا ایجاد کند.
دندان دراکولایی چطور ایجاد می‌شود…
گرچه از دست رفتن زودهنگام دومین آسیای شیری تاثیر واقعاَ مخربی روی سیستم دندانی دارد اما کمابیش روی دندان‌های جلویی بی‌تاثیر است. اما عمده تاثیر زود از دست رفتن اولین آسیای شیری در دندان‌های جلویی نمود پیدا می‌کند. با از دست رفتن زودهنگام این دندان دندان‌های جلویی بسمت عقب و به داخل فضای ناشی از افتادن این دندان حرکت می‌کنند وباعث شلوغی و درهم ریختگی در قسمت جلوی فک می‌شوند ودر عین حال می‌تواند باعث رویش خارج از قوس دندان نیش شود که بعد از اولین آسیای بزرگ دایمی مهم‌ترین دندان محسوب می‌شود. در این حالت دندان در مسیری بیرون از ردیف سایر دندان‌ها و با حالتی بیرون زده رویش می‌یابد و وضعیتی ناخوشایند در چهره فرد ایجاد می‌کند که در میان عامه مردم به دندان دراکولایی معروف شده است.
عوارض در هم ریختگی دندان‌های جلویی
درهم ریختگی دندانی به واسطه زود از دست رفتن دندان‌های شیری جلویی می‌تواند هم به لحاظ زیبایی برای فرد مشکل آفرین باشد وهم عملکرد جویدن را با اشکال روبرو سازد. مضاف بر اینکه رعایت صحیح بهداشت دهان در چنین شرایطی به خصوص از جهت تمیز کردن فواصل بین دندانی بسیار دشوار یا در برخی موارد غیرممکن خواهد بود. این اتفاق اگر در سنینی رخ دهد که کودک هنوز نمی‌تواند حروف را به درستی تلفظ کند ممکن است در آینده در ادای برخی حروف دچار مشکل شود.
وقتی قرینگی صورت به هم می‌خورد
از دست رفتن دندان‌های نیش شیری بخصوص در فک بالا می‌تواند مشکلات دندانی بسیار پیچیده‌ای ایجاد کند. دندان‌های نیش چه دایمی و چه شیری اصولاَ نسبت به پوسیدگی مقاوم هستند اما بعضاَ پوسیدگی‌های شدیدی در آن‌ها ایجاد می‌شود. از دست رفتن یک طرفه دندان نیش می‌تواند باعث حرکت دندان‌های جلو به آن سمت شده و باعث جابجایی خط می‌دلاین دندانی شود. این خط که از وسط دندان‌های پیشین فک بالا و ترجیحاَ همان دندان‌ها در فک پایین عبور می‌کند یکی از اصلیترین شاخصهای زیبایی در دندان‌پزشکی محسوب شده و امتداد آن باید از وسط لب بالا (گودی وسط لب بالا) عبور کند. تصحیح این مشکل یکی از سخت‌ترین درمانهای ارتودونسی محسوب می‌شود.
و اما پیشگیری…
برای پیشگیری از وقوع این مشکلات که می‌تواند در آینده درمانهای پیچیده و پرخرجی را بر والدین تحمیل کند در درجه اول باید رعایت بهداشت دندان‌های شیری توسط کودک مد نظر والدین باشد.
اهمیت دندان‌های شیری دست کمی از دندان‌های دایمی ندارد بخصوص که اگر رعایت بهداشت برای کودک نهادینه شود این اخلاق در بزرگسالی نیز تداوم خواهد یافت.
در صورت مشاهده هرگونه پوسیدگی در دندان‌های شیری فوراَ برای درمان آن‌ها به دندان‌پزشک مراجعه کنید. حتی اگر پوسیدگی عصب دندان را نیز درگیر کرده باشد باز هم امکان نگهداری دندان شیری تا زمان افتادن طبیعی آن و رویش دندان دایمی زیرین وجود دارد.
اما اگر دندان شیری چنان تخریب شده باشد که دیگر قابل نگهداری نباشد در اغلب موارد و بر حسب مدت زمانی که تا زمان رویش دندان دایمی باقی مانده استفاده از لوازمی بنام فضانگهدارنده، بعد از کشیدن دندان توصیه می‌شود. این لوازم که توسط دندان‌پزشک تجویز می‌شود فضا و مسیر رویش دندان دایمی را تا زمان رویش طبیعی آن حفظ کرده و از حرکت سایر دندان‌ها به داخل این فضا جلوگیری می‌کند.
در برخی شرایط که فضا از دست رفته باشد با کمک درمانهای پیشگیری کننده ارتودونسی می‌توان فضای از دست رفته را برای رویش دندان دایمی مجددا بدست آورد که در مقایسه با مورد قبلی درمانی سخت‌تر و پرهزینه‌تر خواهد بود.
